Zou datawetenschap de Griekse crisis hebben voorkomen?
Wat ook de juiste oplossing is voor de Griekse crisis, vele waarnemers geloven dat de problemen vermeden zouden kunnen zijn als Griekenland niet tot de eurozone was toegetreden in de eerste plaats.
Het is geen geheim dat Griekenland het moeilijk had om aan de officiële criteria te voldoen voor die toetreding. In 2004 werd onthuld dat de officiële Griekse deficitcijfers gebruikt om zijn aansluiting te verantwoorden incorrect waren, en de Griekse autoriteiten bleven frequent aangepaste statistieken indienen bij de EU in het volgende decennium. De authentieke cijfers tonen dat Griekenland’s jaarlijkse tekort nooit voldeed aan de 3 procent limiet die Europa oplegde.
Had datawetenschap kunnen helpen om de problemen vroeger bloot te leggen? Een onderzoekspaper gepubliceerd in 2011 getiteld “Feit en fictie in EU-gouvernementele economische data” paste Benfords Wet toe op 10 jaar aan economische data uit 27 lidstaten.
Benfords Wet stelt dat het eerste cijfer in een zekere set van bestaande nummers niet gelijk verdeeld is, bijvoorbeeld dat er zes keer meer nummers zullen zijn die starten met het cijfer “1” dan met het cijfer “9”. Financiële auditeurs hebben Benfords Wet al met succes gebruikt als deel van hun opsporingsproces bij fraude.
De onderzoekers uit de paper wilden nagaan of dit ook op economische data kon worden toegepast. Voor elk land berekenden ze de verschillen tussen de gerapporteerde cijfers en wat kon worden verwacht op basis van Benfords Wet. Het land met de grootste afwijking was Griekenland, en de onderzoekers concludeerden dat dit kan beschouwd worden als bewijs dat Benfords Wet ook te gebruiken is om onregelmatigheden en manipulaties op te sporen in macro-economische data.
Het feit dat België als tweede uit die ranking kwam, is zeker curieus te noemen. In de tijd dat de studie uitkwam veroorzaakte het een kleine deining in de media, maar veel impact heeft de wetenschappelijke vaststelling niet gehad.
Terug naar de hamvraag. Zou datawetenschap en Benfords Wet de crisis hebben weten afhouden, door Griekenland de toegang tot de euro te ontzeggen? Het antwoord: waarschijnlijk niet. Blijkbaar was het een publiek geheim onder EU-ambtenaren dat de Griekse cijfers bedenkelijk waren, en uiteindelijk waren het Frankrijk en Griekenland die als eerste de 3 procent-regel naast zich neerlegden.
Het gebruik van Benfords Wet zou de problemen misschien eerder en meer publiekelijk hebben onthuld, maar de Griekse toetreding tot de euro was finaal het resultaat van politieke beslissingen en niet van economische theorieën. Maar er is nog altijd ruimte om Benfords Wet toe te passen in de revalidatie van de Griekse economie, bijvoorbeeld om dubieuze belastingsinkomsten op te sporen.
