De ecologische bandenafdruk van elektrische wagens

Door de jaren heen is technologie steeds meer aan het verschijnen in alle aspecten van ons leven. Het lijkt een trend te zijn om voor elk bestaand apparaat het woord “smart” te plakken om het aantrekkelijk te maken voor consumenten. Ook de autowereld is niet gespaard gebleven van de zogenaamde smart cars of slimme wagens.

Deze wagens zijn uitgerust met de nieuwste technologie om veiliger of zuiniger te rijden. Dat het gamma aan hybride- en elektrische wagens eveneens elk jaar groter wordt, valt niet te ontkennen. Toch lijkt er niet veel te veranderen aan de auto’s die je in het straatbeeld ziet. Vandaar dus de vraag die we hier proberen te beantwoorden: hoe staat het met de situatie van elektrische wagens in België? Wat kan bestuurders tegenhouden bij hun mogelijke aankoop en zijn de wagens ook echt beter voor het milieu?

Elektrische wagens versus het milieu

De technologie in slimme wagens zorgt ervoor dat je veiliger en bewuster kan rijden, daar valt niet meteen over te discussiëren. De infotainmentsystemen geven tegenwoordig steeds meer informatie over de wegsituatie en waarschuwen je voor mogelijke gevaren over de weg. Slimme wagens maken de wegen dus veiliger en elektrische wagens zouden een milieuvriendelijker alternatief voor benzine- en dieselwagens zijn. Dit laatste is jammer genoeg niet altijd de waarheid.

Het milieuverhaal van elektrische wagens verschilt namelijk per land, per bestuurder en per wagen. Simpelweg zeggen dat elektrisch rijden je ecologische voetafdruk verkleint, is bijgevolg ook niet correct. Begrijp me niet verkeerd, elektrisch rijden kan beter voor het milieu zijn, maar voor deze berekening, waarvoor ik de harde wiskunde even achterwege ga laten, moet je aandacht besteden aan verschillende factoren: de elektriciteitsproductie in je land, je eigen rijgedrag en de fabrikant van je wagen…

Diesel- en benzinewagens kunnen rijden door middel van een verbrandingsmotor die hiervoor CO2-uitstoot produceert. Een elektrische wagen haalt zijn kracht uit een batterij en heeft deze verbrandingsmotor (en de bijbehorende uitstoot) dus niet. Zo makkelijk komen we er jammer genoeg niet vanaf. De wagen zelf mag dan wel geen CO2-gas de wereld in sturen, maar de fabrieken die de elektriciteit produceren waarmee de wagen opgeladen wordt, zorgen daarentegen wel voor die uitstoot. Sommige manieren van energieproductie zijn vervuilender dan andere, waardoor je elektrische wagen indirect nog steeds zorgt voor een bepaalde CO2-uitstoot. Wat die uitstoot precies is, hangt tot slot af van de elektriciteitsproductie per land en de wagen zelf.

De laatste twee belangrijke factoren, je rijgedrag en de wagenfabrikant, hangen nauw samen. In de eerste plaats is de productie van een elektrische wagen vervuilender dan die van een diesel- of benzinewagen. De oorzaak hiervan ligt bij de batterij die de wagen aandrijft. In sommige gevallen zorgt de productie van de batterij namelijk voor evenveel uitstoot als de productie van de rest van de wagen. Vervolgens komt je eigen rijgedrag bij de berekening kijken. Je moet in feite voldoende rijden met je elektrische wagen om als het ware de CO2-uitstoot van de batterijproductie terug te verdienen. Makkelijker gezegd; als je niet voldoende kilometers aflegt met een elektrische wagen voor hij het einde van zijn levensduur bereikt, bestaat de kans dat je over de gehele lijn meer CO2-uitstoot produceert dan met sommige benzine- of dieselwagens.

Het probleem bij deze milieuwiskunde is dat er enorm veel factoren ingecalculeerd moeten worden om een correct totaalplaatje te krijgen. Denk bijvoorbeeld aan transportkosten van de verschillende onderdelen, import van benzine en diesel… De conclusie hier blijft wel dat elektrisch rijden niet noodzakelijk zorgt voor een kleinere ecologische voetafdruk.

Ondertussen in België…

Desalniettemin worden elektrische wagens nog steeds als milieuvriendelijk gepromoot. Idealiter zouden ze dit ook zijn, want het heeft nu eenmaal niet veel zin om de opwarming van de aarde nog sneller te laten verlopen. Naar alle waarschijnlijkheid doet de gemiddelde Belgische bestuurder ook geen milieuwiskunde om te berekenen of zijn of haar elektrische wagen ook daadwerkelijk beter zou zijn voor het milieu.

Maar Hoeveel (of weinig) elektrische wagens rijden er nu precies rond in ons land? Volgens gegevens van het Belgische statistiekbureau Statbel reden er op 1 augustus 2018 9.244 geheel elektrische personenwagens rond, wat neerkomt op een magere 0,158 procent van alle personenwagens. Toch moet er ook gezegd worden dat het een stijging is van 41,1 procent ten opzichte van de 6.552 wagens die in 2017 rondreden.

Er zijn weliswaar premies in ons land die je kan verkrijgen bij de aankoop van bepaalde elektrische voertuigen, die een magere hoeveelheid vruchten lijken af te werpen in het totaalplaatje. De redenen hiervoor zijn niet meteen bekend, maar dat weerhoudt ons er niet van enkele weloverwogen gokjes te wagen. Zo zijn elektrische wagens nog steeds een klein percentage van het gehele autogamma en zijn ze op dit moment nog steeds duurder dan vele traditionele wagens, zeker als je kijkt naar tweedehandswagens. Mercedes-Benz heeft weliswaar aangegeven dat het verwacht dat elektrische wagens over een zevental jaar goedkoper zullen zijn dan hun traditionele tegenhangers.

Over het algemeen gaan mensen op zoek naar een wagen binnen hun budget die voldoet aan hun eisen en elektrische auto’s vallen hier momenteel nog vaak buiten de boot door hun hogere prijs en beperkte directe voordelen. Je helpt moeder aarde dan wel een handje, maar daaruit haal je zelf niet meteen een direct (financieel) voordeel.

De laadpunten voor elektrische wagens blijven daarnaast relatief beperkt, wat begrijpelijk is gezien het aantal wagens. Toch wordt er in Vlaanderen geïnvesteerd in een netwerk van oplaadpunten voor elektrische voertuigen (niet alleen personenwagens), waarbij netbeheerders een verplicht aantal oplaadpunten beschikbaar moeten stellen. Daarnaast trekt de Vlaamse Overheid het Europese project genaamd BENEFIC. Hiermee hoopt Europa tegen midden 2020 een snelle oplaadinfrastructuur uit te bouwen voor zowel personenwagens, elektrische taxi’s als bussen. Of er tegen dan ook elektrische bussen zullen rijden om gebruik te maken van die oplaadpunten is dan weer een heel ander verhaal.

De eerste “grote” bestelling van elektrische bussen door vervoersmaatschappij DeLijn dateert van midden vorig jaar en bestond uit een mager aantal van zes geheel elektrische bussen. Deze hele elektrificatie is natuurlijk pas echt handig als we bij de productie van onze elektriciteit zo weinig mogelijk CO2-uitstoot produceren. Om een lang verhaal kort te maken, doen we het op dit vlak niet slecht. Zo kan je op https://www.electricitymap.org raadplegen hoeveel CO2-uitstoot elk land produceert voor zijn elektriciteitsproductie en kan je op op https://www.nucleairforum.be/elektriciteitsproductie-en-co2-uitstoot-in-belgie terecht voor de meest recente cijfers in België.

We zijn op dit moment voor ongeveer de helft afhankelijk van kerncentrales en voor ongeveer een kwart van fossiele brandstoffen. Er is dus duidelijk nog ruimte voor verbetering om de ecologische bandenafdruk van elektrische wagens kleiner te maken.

Het ideaalbeeld

Maar goed, laten we voor nu even stellen dat het grootste deel van de wereldbevolking denkt dat deze wagens beter zijn voor het milieu. Dan blijft de vraag nog steeds waar de elektrische wagens precies zijn, want op straat zijn ze op dit moment nog niet de norm. Wel, in een bepaald opzicht kan je stellen dat elektrische wagens de norm ook niet zouden moeten zijn. Er zijn namelijk voertuigen die aanzienlijk meer kilometers afleggen dan de gemiddelde personenwagen en dat zijn bussen, vrachtwagens en taxi’s. Het zou zonder twijfel beter zijn voor het milieu als autofabrikanten de hoofden bij elkaar zouden steken en samen zouden werken aan een project voor de elektrificatie van het bussennetwerk dan wanneer zij elk afzonderlijk een nieuwe elektrische personenwagen zouden ontwikkelen.

Daarnaast moet er niet alleen gekeken worden naar technologie om elektrische wagens zo ver en zuinig mogelijk te laten rijden, maar ook naar manieren om de CO2-uitstoot bij de productie ervan omlaag te schroeven. De grootste boosdoener op CO2-vlak bij elektrische voertuigen blijft de productie van de batterij. Die batterij kan echter voor meerdere doeleinden gebruikt worden, zelfs als de rest van de wagen aan vervanging toe is. Nieuwe manieren om de batterijen van elektrische wagens te hergebruiken, kunnen daarnaast ook helpen bij het verkleinen van onze ecologische voetafdruk. Kortom is er nog heel wat werk aan de winkel. Elektrische wagens op zichzelf gaan de opwarming van de aarde niet kunnen tegengaan, daarvoor hebben we immers nood aan een goed uitgebouwde strategie voor de elektrificatie van heel het verkeersnet.