Toekomst ASML in Nederland onzeker door stikstofcrisis
Operatie Beethoven, een in 2024 opgesteld reddingsplan voor de Nederlandse chipsector, moet ervoor zorgen dat chipfabrikanten zoals ASML in Nederland actief kunnen blijven. Het is echter de vraag of dit reddingsplan voldoende is om dat te bewerkstelligen, stelt Jeroen Dijsselbloem, burgemeester van Eindhoven tegenover De Telegraaf. Samen met Giovanni Wouters, secretaris-directeur van de Metropoolregio Eindhoven, slaat hij alarm over de toekomst van ASML.
Stikstofcrisis belemmert groei ASML
Dijsselbloem zegt zich zorgen te maken over de stikstofregels, een overvol stroomnet en het woningtekort, die de groeiplannen in de weg zitten. Vooral de stikstofcrisis is een groot obstakel. “We kunnen niet afwachten tot dit kabinet valt of tot er misschien over een paar jaar een oplossing komt”, zegt de burgemeester over de aanhoudende crisis.
Door deze crisis komt onder andere de bouw van woningen voor werknemers stil te liggen. De bouw van nieuwe woningen is echter noodzakelijk om de groei van het aantal medewerkers bij ASML op te vangen. Voor 2030 moeten er meer dan 60.000 woningen bijkomen, zegt Wouters. Op jaarbasis gaat het om gemiddeld 8.000 woningen. Zeventienduizend van deze woningen zijn direct gekoppeld aan het reddingsplan voor de chipsector. Momenteel wordt echter slechts de helft van de doelstelling gehaald.
De oorzaak hiervan is tweeledig. Enerzijds duurt het langer dan verwacht om vergunningen voor woningbouw te regelen. Dit heeft ook te maken met de stikstofregels: de stikstofuitstoot is al zo hoog dat er nauwelijks ruimte is voor nieuwe projecten. Daarnaast is geld een probleem voor veel betrokken gemeenten: zij moeten de bouw van woningen voor ASML deels zelf bekostigen.
Een nieuw Beethoven Woonfonds van ASML, dat vanaf september operationeel is, moet dat helpen oplossen. Dit fonds wordt door ASML gevuld om ervoor te zorgen dat medewerkers die anders niet in aanmerking komen, toch een woning kunnen krijgen.
Onvoldoende stroomcapaciteit
Ook het stroomnet blijkt niet opgewassen tegen de ambitieuze groeiplannen van ASML. In zes jaar tijd zijn er 116 nieuwe middenspanningsstations nodig, maar de bouw daarvan verloopt moeizaam. Dit komt onder andere doordat gemeenten zelf mogen bepalen waar deze stations gebouwd mogen worden. Omwonenden staan vaak niet te springen om zo’n station naast hun huis, maar zonder de uitbreidingen kan ASML simpelweg niet groeien: momenteel krijgt het bedrijf onvoldoende stroom.
De trage besluitvorming over de bouw van deze stations staat symbool voor de politieke situatie in Nederland. Er zijn diverse obstakels die om een oplossing vragen, maar die oplossing lijkt vooralsnog niet uit politieke hoek te komen.
Toekomst ASML in Nederland
De trage besluitvorming dreigt ASML ertoe te dwingen elders uit te breiden. In dit geval lijkt ‘elders’ vooral te betekenen: in het buitenland. Hoewel het niet realistisch is dat ASML op korte termijn volledig uit Nederland vertrekt, kan de situatie de chipsector wel schade berokkenen. ASML is momenteel een van de meest waardevolle bedrijven van Nederland en levert dus ook veel geld op voor de staatskas. De vraag is echter of dat op de lange termijn zo blijft.
