Merendeel online diensten hanteert “dark patterns”
‘Dark patterns’ of ‘donkere patronen’ zijn mechanismes die al te vaak in onlinediensten verwerkt zitten. De bedoeling van zo’n donkere patronen is om gebruikers keuzes te laten maken die eigenlijk niet goed voor hen zijn. Videogames en sociale media proberen met die donkere patronen zo lang mogelijk je aandacht vast te houden. Onderzoek wijst ook dat heel wat abonnementsdiensten op het internet van die donkere patronen inzetten.
Duistere patronen
Het gaat om een onderzoek van internationale consumentenorganisaties: het International Consumer Protection and Enforcement Network (ICPEN) en het Global Privacy Enforcement Network (GPEN). Die organisaties namen maar liefst 642 websites onder de loep om te kijken of er van die duistere patronen actief waren. De onderzoekers konden verbluffende resultaten optekenen: meer dan driekwart van alle websites gebruikt minstens één zo’n patroon. Op 68 percent van de websites gaat het zelfs om meerdere dark patterns.
Er zijn verschillende van die duistere patronen, maar één soort was bijzonder vaak terug te vinden: ‘sneaking’. Dat houdt in dat negatieve informatie bewust weggestopt wordt waar gebruikers die niet meteen vinden. Heel wat diensten maken het ook bewust moeilijk om je abonnement uit te schakelen of om de terugkerende betaling stop te zetten, wat ook een dark pattern is.
Wat dacht je van “Om toegang te krijgen tot deze dienst, moet je deze en deze gegevens delen”? Ook dat is een duister patroon. Apps hebben ook de neiging om bepaalde acties heel makkelijk te maken en andere heel moelijk: dat noemt men “interface-interferentie”.
Er zijn heel wat duistere patronen. Soms gaat het om illegale praktijken, maar vaak is wat de diensten doen gewoon toegelaten. Het onderzoek keek niet naar of de duistere patronen illegaal zijn of niet, maar controleerde alleen of ze aanwezig waren.
Slecht voor privacy
Dat kan nadelig zijn voor je privacy. Een onderzoek van GPEN wijst uit dat heel wat websites dubieus design inzetten. In een steekproef van 1000 websites hadden zo goed als alle websites zo’n dubieuze designkeuze gemaakt, met het doel om gebruikers meer info te doen delen dan nodig. Het gaat dan bijvoorbeeld om vage bewoordingen in gebruiksovereenkomsten of het gebruik van emotioneel gechargeerde taal om gebruikers te beïnvloeden.
