Internet uit de ruimte: hoe werkt Starlink?
Voor veel van ons is snel en betrouwbaar internet een gegeven. Tegen de juiste prijs is het vrijwel overal om ons heen beschikbaar. Maar dat is niet overal in de wereld het geval. Miljoenen huishoudens hebben erg beperkte mogelijkheden als het om internettoegang gaat. Daar wil Starlink wat aan doen. Maar hoe werkt het eigenlijk?
Een wereld zonder internet is bijna ondenkbaar. Belastingaangiftes en bankzaken, een woning zoeken, verzekeringen regelen, … we doen het inmiddels allemaal online. Toch zijn er plaatsen in de wereld waar het internet te traag is om mee te werken, of zelfs compleet afwezig. Een toegewijd netwerk aan glasvezelkabels aanleggen en onderhouden is immers een grote en dure onderneming. Starlink moet het ook in deze gebieden mogelijk maken om online te zijn. De duizenden satellieten van het bedrijf zweven in een baan rond de aarde en voorzien zelfs de meest afgelegen plekken van de een internetverbinding.
De oorsprong
De eerste plannen voor Starlink werden onthuld in 2015, en twee jaar later werd ook de naam bekendgemaakt. Mogelijk heeft Elon Musk al langer plannen gehad voor het systeem, aangezien SpaceX een gedeelte van satellietontwikkelaar SSTL overnam in 2004. Echter is van deze samenwerking niets gekomen. Bij de aankondiging van Starlink claimde Musk dat er wereldwijd een grote vraag is naar betaalbaar breedbandinternet. Het satellietnetwerk moet hier een rol in gaan spelen. De eerste satellieten werden de ruimte ingeschoten in mei van 2019. 60 testmodellen waren aan boord gebracht van de Falcon 9, een ruimtetuig van SpaceX, om de functionaliteit van het systeem te bewijzen. De satellieten zijn zo ontworpen dat ze weinig ruimte in beslag nemen en in grote aantallen kunnen meegaan in één enkele vlucht. Deze satellieten zijn uiteindelijk losgelaten en stegen naar een baan rond de aarde op 550 km hoogte. In oktober 2019 bewees Elon Musk persoonlijk dat het werkte, door een tweet te versturen via het Starlink-internet.
Om te beginnen met het aanbieden van internet, had Starlink 800 bruikbare satellieten nodig. Tussen 2019 en 2021 werden er de nodige lanceringen gehouden om aan dit aantal te komen. Tegen het einde van 2020 vonden de eerste openbare testen plaats. Inmiddels is Starlink ook toegankelijk voor het grote publiek, maar het netwerk is nog in ontwikkeling. Op dit moment zweven er meer dan 2.000 Starlink-satellieten om de aarde, maar het bedrijf wil dat aantal opdrijven naar maar liefst 12.000.
Hoe werkt Starlink?
Satellietinternet is eigenlijk niets nieuws. Het concept bestaat al jaren. Voorheen werd dit gedaan door een grote satelliet op duizenden meters hoogte een internetsignaal richting de aarde te laten sturen. Wat Starlink zo uniek maakt, is dat het dit concept compleet vernieuwt. In de plaats van een klein aantal satellieten op grote hoogte, heeft het bedrijf een groot aantal kleinere satellieten in een baan om de aarde gebracht, die veel lager circuleren dan normaal. Ze hangen verdeeld over drie verschillende hoogtes: 340, 550 en 1.150 km. Een satelliet die verder weg is, kan een groter gebied voorzien van internet, maar dat gaat ten koste van de signaalsterkte. Daarom worden er verschillende hoogtes gebruikt om er een middenweg in te vinden. De schotel die je van Starlink krijgt, moet stabiel op een dak staan en goed zicht hebben op de lucht, zonder obstructies.
Die is namelijk constant op zoek naar de dichtstbijzijnde satelliet om verbinding mee te maken. Vervolgens pikt de schotel een internetsignaal op via de satelliet, dat naar een adapter omgezet wordt via een kabel. De adapter voorziet de satelliet van stroom en zet het internetsignaal door naar een router. Je krijgt een router bijgeleverd bij de starterset, maar je kan Starlink ook aansluiten op je eigen apparatuur. Het internet dat je vervolgens krijgt is redelijk vlot. Je zal een gemiddelde downloadsnelheid zien van rond de 150 Mbit/s en een uploadsnelheid van ongeveer 20 Mbit/s. Deze getallen kunnen niet tippen aan de snelheid van een glasvezelverbinding zonder datalimiet, maar voor dagelijks gebruik is het zeer voldoende. In de praktijk zal je bestanden downloaden met een snelheid van tussen de 15 en 20 MB/s. Als we naar de ping kijken, zul je merken dat er wat meer vertraging is bij Starlink. Deze kan 4 tot 5 hoger zijn dan bij een bekabelde verbinding, maar het valt nog steeds binnen een acceptabele marge.
Het probleem van Starlink
De vraag is nu: wat kan je precies met Starlink-internet? Als je geen beroep uitoefent waarbij een razendsnelle internetverbinding noodzakelijk is, dan is Starlink eigenlijk goed genoeg voor vrijwel alles. De eerdergenoemde downloadsnelheid is vlot genoeg om grote bestanden binnen te halen, mits je het nodige geduld hebt. Het streamen van films en series gaat ook prima, maar wellicht zul je wat buffering meemaken als je meerdere 4K-streams hebt lopen. Zelfs online gamen is goed te doen. Voor een competitieve gamer die elke milliseconde belangrijk vindt, zal een ping van tussen de 40 en 70 ms misschien niet acceptabel zijn, maar dat is wat je krijgt. Voor de meeste alledaagse gebruikers is het goed genoeg en je kan redelijk stabiel een spel spelen.
Het ‘probleem’ van Starlink zit hem in de stabiliteit. De getallen die we hier noemen zijn prima voor het gros van de alledaagse gebruikers, maar misschien niet genoeg voor de enthousiastelingen. Wat tegenvalt, is het feit dat zowel de ping als de download- en uploadsnelheid redelijk sterk fluctueert. Bij het laden van webpagina’s zal je hier weinig van merken, maar een videostream kan soms even stotteren. Bij een game kan het her en der een lag spike opleveren, waar je niet op zit te wachten. Al gaat het hier om een verbinding die is gericht op mensen die geen toegang hebben tot bekabeld internet, en in dat opzicht is het zeker voldoende. Daarnaast zit het systeem nog in de testfase, dus in de toekomst zal het nog meer worden gladgestreken.
Voor- en tegenstanders
Je hebt de naam ‘Starlink’ misschien recent nog voorbij zien komen. Bij de Russische inval in Oekraïne zijn de satellieten ingezet om internettoegang beschikbaar te houden in het land. Dit is geregeld na een verzoek van de overheid van Oekraïne. In maart van 2022 heeft SpaceX duizenden schotels naar het land gestuurd om het te voorzien van internet, nadat Russische troepen de lokale verbindingen hadden verstoord. Dit maakt het een nuttig middel voor crisissituaties. Bij het bevechten van bosbranden in de Amerikaanse staat Washington kregen de nooddiensten toegang tot het netwerk om het als communicatiesysteem te gebruiken, wat heeft geholpen bij het vaststellen van locaties waar dringende hulp nodig was. Niet iedereen is echter blij met Starlink. Verschillende astronomen hebben kritiek geuit, omdat de satellieten veel zonlicht reflecteren.
- Lees ook: Starlink verliest licentie in Frankrijk
Dat zorgt voor lichtvervuiling, waardoor ze minder goed observaties in de ruimte kunnen maken. Starlink heeft de kritiek ter harte genomen. Enkele satellieten zijn inmiddels voorzien van een donkere beschermlaag, waardoor ze meer licht absorberen, al heeft dat nog niet helemaal het gewenste effect. SpaceX is bereid om de oriëntatie van de satellieten aan te passen, zodat ze niet in de buurt van astronomische experimenten komen. De koersen van de apparaten zijn ook een bron van discussie. Verschillende astronomen waarschuwen dat de satellieten mogelijk in botsing zullen komen met ruimtepuin. Ook moet er goed gelet worden op de hoeveelheid objecten die rond de aarde zweeft. SpaceX kent een aantal concurrenten die met hun eigen satellieten aan de slag willen, dus er komen nog duizenden objecten bij rondom onze aardbol.
Moet ik de overstap maken?
In de Benelux zijn we op veel plekken voorzien van redelijk snel en stabiel internet. Uiteraard is er altijd een afgelegen plek waar het niet zo goed is als in een dichtbevolkt gebied. Zelfs in die gevallen is 4G of 5G nog altijd een optie, maar dan moet er wel een zendmast in de buurt zijn. Als je ook daar niet op kan rekenen, dan is internet via Starlink misschien de uitkomst. Aanmelden voor Starlink kan via de officiële website. Daar kan je je adres invoeren om te controleren of Starlink bij jou thuis beschikbaar is. Als dat het geval is, moet je zo’n 714 euro betalen voor de hardware.
Daarnaast kost de abonnementsdienst 99 euro per maand. Dat is zeker niet goedkoop en veel serviceproviders bieden stabieler en sneller internet voor een lagere prijs. Daardoor is Starlink moeilijk te adviseren als je ook een glasvezelaansluiting kan krijgen, die doorgaans minder kost. Wat Starlink aantrekkelijk maakt, is het feit dat het overal werkt. Wellicht lees je dit blad op je eigen stukje aarde, ergens in een niemandsland, ongestoord door de buitenwereld, zonder kabels in de grond of een zendmast in de buurt. Dan heb je hoe dan nog altijd de optie om je internet rechtstreeks uit de ruimte te halen.
