Het einde van de grafische monsterpc’s is stilaan een feit

Wie het niet zag komen, is niet aandachtig geweest. Nvidia heeft met de lancering van de GTX 10-serie ineens een bommetje gedropt op de gaming-community: 3- en 4-weg SLI is niet meer mogelijk met de nieuwe reeks. Enkel de tandem met twee kaarten is nog beschikbaar. Vandaag volgt het nieuws dat AMD zijn nieuwe Vega-kaarten beperkt tot 2-weg Crossfire. Sterker nog: Crossfire als merk verdwijnt naar de achtergrond. Multi-GPU of mGPU is de nieuwe term.

Voodoo 2

Al sinds 1998 worden grafische kaarten met elkaar gekoppeld om meer rekenkracht in één systeem te proppen. Wie te veel geld had, kon twee 3dfx Voodoo 2-kaarten in huis halen. Met een simpel kabeltje werkten de twee kaarten perfect samen. De ene tekent de helft van het beeld, de tweede de andere helft. Daarna werd via interlacing het beeld opnieuw samengesteld. Simpel, maar peperduur. Destijds was je al snel 10.000 euro kwijt aan een totaalsysteem waar je beide kaarten kon maximaliseren.

Nvidia en ATI (in 2006 overgenomen door AMD) hadden rond 2004 – 2005 hun SLI- en Crossfire-oplossing klaar, zodat de hele wereld grafische monsterpc’s kon beginnen te bouwen. Enig nadeel: je moest allemaal dezelfde grafische kaarten met elkaar koppelen of het feestje ging niet door bij Nvidia. AMD gaf nog een beetje speelruimte door je te beperken tot kaarten van dezelfde familie. Initieel kon je maar twee kaarten combineren, maar al snel werd drie en vier mogelijk met decadente systemen als gevolg.

Helaas werken Crossfire en SLI niet hetzelfde als de 3dfx-oplossing van vroeger. Het stuurprogramma analyseert nu het beeld en kiest welke kaart welk taak krijgt. In een ideale wereld kan je de prestaties verdubbelen op deze manier, maar in de praktijk is dat lang niet haalbaar. Elk spel heeft een Crossfire- of SLI-optimalisatie nodig om fatsoenlijk met twee of meer GPU’s te werken, en daar wringt het schoentje.

mGPU

Wanneer AMD of Nvidia niet snel genoeg ontwikkelden, kon je bij de lancering van een spel niet het volle potentieel bereiken van je setup. Werd de optimalisatie maar tussen de soep en de patatten gemaakt? Dan had je pech en werden de prestaties nooit beter. Wanneer Nvidia, AMD of de spelontwikkelaar geen tijd stak in een mGPU-profiel, had je niets aan je bliksemsnel systeem. En aangezien zo’n systemen peperduur waren, gebruikt maar een fractie van de gamers SLI of Crossfire. Een minder populair spel of een spelontwikkelaar met weinig budget gaat dan niet focussen op die niche, maar zijn resources ergens anders gebruiken.

Het heeft tot 2017 geduurd voordat AMD en Nvidia eindelijk beseften dat het een ratrace was die ze niet konden winnen. Enkel absolute toptitels of games waarmee de GPU-fabrikant samenwerkt zullen nog mGPU-behandeling krijgen. Al de rest moet hopen dat zijn spel ooit wordt geoptimaliseerd. Twee kaarten is het maximum, althans voor Nvidia en AMD in zijn huidige staat.

Daarnaast is het ook belangrijk om DirectX 12 niet uit het oog te verliezen. De nieuwe standaard komt maar moeilijk van de grond (DirectX 11 domineert nog steeds), en de nieuwe DirectX 12-versie die in Windows 10 ingebakken zit, vereist ondersteuning van mGPU door elke ontwikkelaar. De nieuwe standaard belooft zelfs dat het elke grafische kaart in je computer ondersteunt, ongeacht welke je combineert.

Voorlopig blijft het een utopisch idee, want het aantal games dat vanaf de grond voor DirectX 12 is ontwikkeld, is heel beperkt. Het is daarom dat AMD er de stekker uit trekt, want hun manier van optimalisatie verschilt te sterk van de DirectX 12-standaard. Het wordt afwachten wanneer ook Nvidia uit de merknaam SLI de stekker trekt.

Schrappen

Heeft het dan geen enkel nut meer om je pc vol met grafische kaarten te proppen? Voor gamers voorlopig niet, en dat is maar goed ook. Wie twee Nvidia GeForce 1080-kaarten of AMD Vega 64-kaarten in één systeem propt, kan zonder problemen 4K aan 60 beelden per seconde weergeven. Zelfs één kaart doet tegenwoordig prima dienst. Daarnaast heb je AMD FreeSync en Nvidia G-Sync die de gameplay vlotter weergeven door ‘input lag’ te verminderen en ‘screen tearing’ te elimineren. Het is veel interessanter om daarin te investeren, dan in extra grafische kaarten.

Met de officiële aankondiging van AMD om de merknaam Crossfire te schrappen en de beperking van Nvidia én AMD om maar tot twee grafische kaarten te ondersteunen, komt er een einde aan een decadent tijdperk. Er zullen altijd wel speciale systemen worden gebouwd met vier grafische kaarten, maar dan enkel om records te breken.

Ik heb in het verleden genoeg gevloekt op mijn 3-weg SLI-opstelling van Nvidia GeForce GTX 8800-kaarten omdat er altijd wel iets fout liep of de resultaten teleurstelden. Tijd om dat hoofdstuk af te sluiten.