Vijf redenen om voor SOA te kiezen

Service-oriented architecture (SOA) is begrip dat meestal binnenskamers blijft op de IT-afdeling. Het is ook een technisch complexe onderneming en daar blijven de meeste niet-technisch onderlegde mensen liefst zo ver mogelijk vandaan. Toch kunnen we makkelijk vijf redenen opnoemen waarom u blij kunt zijn als uw IT-manager zegt dat uw bedrijf volledig ‘SOA enabled is’.

De idee achter service-oriented architecture is niet bijzonder nieuw: we moeten ervoor zorgen dat zoveel mogelijk toepassingen binnen én buiten het bedrijf met elkaar kunnen communiceren. Dit kan eigenlijk op twee manieren.

Ofwel zorgt u voor een koppeling van de ene toepassing naar de andere, maar dat betekent wel dat u met enkele tientallen toepassingen al snel aan enkele honderden of duizenden koppelingen zit, als u alles aan elkaar koppelt. De tweede manier is door het bouwen van een soort tussenlaag, waarnaar alle toepassingen worden gelinkt, zodat de communicatie met de andere toepassingen vanuit die tussenlaag kan worden geregeld.

SOA draait vooral rond die tweede methode en gooit daar nog een aantal andere eigenschappen bovenop: grote toepassingen worden opgedeeld in kleinere modules, deze modules zijn bij voorkeur herbruikbaar, en vervolgens als diensten aangeboden door andere toepassingen of door een centrale instantie die alle processen orchestreert.

Tot zover de technische toelichting. Maar waarom zou u hier als niet-techneut warm of koud van worden? Omdat een goede SOA-architectuur de basis vormt van een flexibele organisatie die gewapend is tegen de snelle veranderingen binnen en buiten de onderneming. Hieronder vindt u verschillende scenario’s waarin een SOA-architectuur het verschil kan maken.

1) U neemt over of wordt overgenomen
Dit is het scenario waarin SOA de meest opvallende rol kan spelen. Tegelijkertijd is het ook het meest ingrijpende scenario. Iedereen heeft al wel een verhaal gehoord over twee bedrijven met een totaal verschillende ICT-infrastructuur, waardoor de overname op ICT-vlak tergend traag verwerkt raakte. Wanneer de toepassingen al volledig dienstengericht zijn geschreven of herbouwd, dus ook volgens de gangbare standaarden, en er een goede tussenlaag is voorzien waarop alle toepassingen kunnen worden aangesloten, dan kan dat integratieproces heel wat sneller verlopen.

2) U herziet uw bedrijfsprocessen drastisch
In de snel veranderende economie is het voor een bedrijf niet vanzelfsprekend om bij te blijven. De concurrentie kan plots met een totaal nieuw bedrijfsmodel uitpakken waarop u razendsnel een antwoord moet verzinnen om uw marktaandeel niet te zien kelderen.

Toegegeven, zo dramatisch is het meestal niet: voordat een strategische wijziging zich vertaalt in een wijzigend marktaandeel hebt u wel wat tijd gehad om te reageren. Maar wat als uw reactie ook een impact heeft op de IT-architectuur? Toepassingen die bepaalde bedrijfsprocessen ondersteunen, missen vaak de flexibiliteit om plots hetzelfde te doen voor een totaal nieuw bedrijfsproces. De onderliggende functies – bestelling, transport, facturatie, enzovoort – mogen dan nog dezelfde zijn, deze functies in een andere volgorde laten uitvoeren wordt vaak al omschreven als een ‘technische uitdaging’.

Wanneer u over een SOA in de ware zin van het woord beschikt, en de toepassingen als diensten zijn gemodelleerd, dan is een nieuw bedrijfsproces in een mum van tijd vertaald in een nieuwe toepassingen- en gegevensstroom. De servicebus of orchestrator, of hoe de coördinerende instantie ook mag heten, moet gewoon de volgorde van aanroepen van toepassingen veranderen en klaar is Kees. Enfin, toch in vergelijking met de vroegere logge architectuur, waar een dergelijke ingreep zou zorgen voor nachtmerries bij de CIO, maar vooral voor weken of zelfs maanden knutselwerk.

3) U bedenkt een nieuw product of dienst
De levenscyclus van producten of diensten wordt steeds korter. Bedrijven worden continu gedwongen om op zoek te gaan naar nieuwe producten of naar nieuwe manieren om hun producten te verpakken. De impact op de productie zelf hoeft daarom niet zo groot te zijn, maar de manier waarop het aan de klant wordt aangeleverd en achteraf gefactureerd, verandert telkens grondig. En ook hier worden vaak bedrijfsprocessen licht of sterk gewijzigd.

Los van het argument dat we hierboven al aanhaalden – processen zijn veel eenvoudiger aan te passen als u voor de modulaire SOA-architectuur hebt gekozen – wordt het invoeren van een nieuwe dienst of nieuw product heel wat eenvoudiger omdat de meeste toepassingen ook herbruikbaar zijn. Concreet betekent dit dat een toepassing die werd gebouwd om een bevestiging van de bestelling van een vrachtwagen te sturen, gecombineerd met een schatting van de levering, ook kan dienen voor de nieuw opgestarte productlijn voor bijvoorbeeld tractors.

Dit lijkt logisch maar is het lang niet: de schatting hoe lang de productie zal duren hangt namelijk sterk af van de onderdelen die hiervoor moeten worden gebruikt, en van de leveranciers die deze onderdelen moeten leveren. Toch is zelfs zo’n complexe toepassing vlot te hergebruiken omdat de presentatielaag en de gegevenslaag, waar de specifieke productinformatie te vinden is, losgekoppeld worden van de bedrijfslogica.

Zo kunnen voor elk product dezelfde logica en dezelfde processtappen worden toegepast, ongeacht welke productgegevens worden ingevuld of met welke externe partijen aan de achterzijde moet worden gecommuniceerd om deze geschatte leveringsdatum te kunnen bezorgen aan de klant.

4) U wilt inzicht in uw bedrijfsprocessen
De bovenstaande voorbeelden hebben hopelijk één vaststelling duidelijk aangetoond: bedrijven willen steeds sneller kunnen schakelen om de concurrentie voor te blijven of om geen verdere achterstand (en bijhorende schade) op te lopen. Vaak zijn nieuwe producten en diensten een reactie op een externe situatie: de concurrentie heeft ook een nieuwe dienst, of er komt een nieuwe speler op de markt, of erger nog: er verschijnt een totaal nieuwe markt die de uwe overbodig dreigt te maken. Denk bij dit laatste maar aan de klassieke PDA’s (personal digital assistants): door de komst van de smartphones enerzijds, maar vooral de BlackBerry anderzijds was voor een klassieke PDA plots geen ruimte meer.

Maar het kan ook anders: aangezien optimaal geregelde processen een grote rol spelen in de efficiëntie van uw bedrijf, kunt u ook een concurrentieel voordeel putten uit het steeds fijner afstellen van die processen. Een bedrijf als Dell heeft bijvoorbeeld jaren kunnen teren op dat concurrentiële voordeel. Maar hiervoor moet u natuurlijk ook zicht hebben op de huidige efficiëntie van uw processen.

Ook hier kan een servicegerichte architectuur (SOA) een voordeel betekenen. Wanneer een bedrijf over een tussenlaag beschikt die alle processen aan de toepassingen koppelt en ook zorgt voor de coördinatie van welke toepassing wanneer moet worden aangeroepen, dan beschikt het meestal over hulpmiddelen om die processen te evalueren: waar wordt de meeste tijd verloren, welke tussenstappen kunnen eventueel worden verbeterd, …?

Als dat inzicht is bereikt, is het veel eenvoudiger om in te grijpen en uw interne efficiëntie gevoelig te verhogen. Maar zonder een servicegerichte architectuur zijn de processen vaak veel minder transparant en wordt het ook moeilijker om in te grijpen. 

5) Uw verkopers gebruiken Salesforce.com
Het is intussen al bijna een cliché geworden maar het gebeurt dan ook zo vaak binnen bedrijven: de CIO probeert alle bedrijfsinfrastructuur netjes onder controle te houden en de gegevens gecentraliseerd en beveiligd op te slaan, om dan op een dag te merken dat de salesafdeling Salesforce.com in gebruik heeft genomen.

Dit is toch geen businessscenario, denkt u misschien? Eigenlijk wel, omdat de reden dat de salesafdeling Salesforce.com heeft ingeschakeld, vaak heel erg businessgedreven is. De verkoopsafdeling heeft behoefte aan een eenvoudig en snel te gebruiken pipeline management tool waarmee de salescycli beter kunnen worden opgevolgd en geëvalueerd, maar voordat de interne IT-afdeling hen verder kan helpen, is er alweer minstens een jaar voorbij. Om toch snel verder te kunnen, schakelen ze Salesforce.com in en betalen ze dit van hun eigen budget.

Wanneer een CIO voor deze voldongen feiten wordt gesteld, zal hij minder vloeken als de ICT-architectuur al volledig servicegericht is. Dit betekent immers dat de infrastructuur op standaarden is gebaseerd en dat scheelt een slok op een borrel. Salesforce.com spreekt immers diezelfde standaarden en het integreren van deze SaaS CRM (software as a Service) wordt dan stukken eenvoudiger.

“Maar zo eenvoudig is het niet altijd” waarschuwt Colleen Smith, vice president SaaS bij Progress, “Salesforce.com heeft wel de industriestandaarden omarmd maar dat geldt niet noodzakelijk voor alle SaaS-leveranciers. Ik wil dus enerzijds de leveranciers oproepen om zo veel mogelijk de SOA-standaarden en –principes te omarmen, en anderzijds alle klanten op het hart drukken dat ze zich minstens de vraag stellen of hun SaaS-leverancier inderdaad SOA-klaar is.”

Hierbij moet de leverancier bijvoorbeeld kunnen aantonen dat zijn database multi-tenancy aankan, of in mensentaal: dat hij in staat is meerdere klanten in één database te laten draaien zonder dat dit de beveiliging en privacy van de gegevens van elke klant in het gedrang brengt.
 

Niet zo snel!
Maar als de voordelen van SOA zo aantoonbaar en ingrijpend zijn, waarom heeft uw IT manager dan niet allang een volledige SOA-architectuur ingevoerd? Voor u met dergelijke verwijten naar zijn kantoor stormt, toch nog even dit. We zeiden al in de inleiding dat de meeste business managers liever niets van SOA afweten omdat het zo complex klinkt. En het klinkt complex omdat het meestal ook bijzonder complex ís.

Met het ombouwen van een ICT-omgeving die al enkele jaren of decennia meegaat, naar een volledige service-gerichte architectuur kan de gemiddelde IT-omgeving al wel enkele ICT-jaarbudgetten aanspreken. En dat is dan nog buiten de terugkerende kosten gerekend. Bovendien grijpt SOA in op elke mogelijke toepassing en heeft het vaak ook investeringen in extra hardware tot gevolg. En – last but not least – zowel de IT-afdeling als de externe afdelingen zullen bijzonder veel mankracht moeten investeren in het afstemmen van de service-gerichte architectuur op de business. Zonder die – zware maar noodzakelijke – inspanning dreigt u een infrastructuur over te houden die wel dienstengericht is maar niet gericht op de diensten van uw bedrijf.

U zult dus veel geduld moeten hebben met uw IT-afdeling als u van al deze voordelen op termijn wil genieten. Maar met voldoende communicatie en samenwerking moet het mogelijk zijn om op het traject al enkele laaghangende vruchten voor de business te plukken.