Amerikaanse rechter tikt grensbewaking op de vingers voor doorzoeken telefoons

De uitspraak volgde op een aanvaring tussen een reiziger en de Customs and Border Protection in 2022 op JFK Airport in New York. Daarbij werd de reiziger verzocht zijn toestel en pincode af te staan. Toen de reiziger weigerde het wachtwoord af te staan, werd hij daartoe gedwongen. Maar dat mag helemaal niet, oordeelt de rechter nu, schrijft het Knight First Amendment Institute van Columbia University, dat de zaak van de reiziger steunde met een ‘Amicus Curiae Brief’.

Maas in de wet(geving)

In de Amerikaanse wetgeving staat vastgelegd dat grensbewakers routinematig reizigers en hun bagage mogen doorzoeken. Ze moeten zich daarbij focussen op de invoer van verboden waren, zoals wapens, drugs of andere items die verboden zijn in de VS. Het gebeurt echter nogal eens dat de agenten van de CBP dit breder opvatten; ze willen namelijk ook onderzoeken of reizigers van plan zijn illegale activiteiten te ondernemen.

Die brede opvatting is precies de reden waarom de reiziger een rechtszaak aanspande tegen de CBP. De doorzoeking van het toestel vond plaats op ongrondwettelijke wijze en zonder dat daar aanleiding toe was, meende de reiziger. Daartoe kreeg hij bijval van het Knight First Amendment Institute van Columbia University en het Reporters Committee for Freedom of the Press. Gezamenlijk stuurden ze een Amicus Curiae Brief; met succes, zo blijkt nu.

Zo’n Amicus Curiae Brief is een ingezonden stuk waarin (maatschappelijke) organisaties gevraagd en ongevraagd advies en meningen geven aan rechters. In dit geval stuurden ze aan op een veroordeling van de CBP. De doorzoeking van een telefoon zonder gegronde aanleiding is een sterke aantasting van het recht op privacy, zoals vastgelegd in het vierde amendement, menen de organisaties.

In strijd met de grondwet

In de uitspraak volgt de rechter de redenering van de maatschappelijke organisaties. De CBP mag volgens de rechter enkel smartphones en andere elektronische apparaten doorzoeken als er een gerechtelijk bevel ligt. Dat kan worden opgemaakt als er een vermoeden is van een misdrijf.

Dat die er in dit geval niet was, betekent dat de grensbewaking handelde in strijd met het eerste en het vierde amendement van de Amerikaanse grondwet. Daarnaast wees de rechter op de gevaren van zulke doorzoekingen voor het journalistiek brongeheim.