De nieuwe dronewetgeving: veel te laat en schrijnend kortzichtig

Ze is er eindelijk: de Belgische dronewetgeving. De bevalling was zwaar. Zo zwaar zelfs dat minister van Luchtvaart Galant ze niet overleefde: de federale minister van de MR moest (om niet gerelateerde redenen) opstappen op de dag dat de regeling in voegen trad. De wetgeving is als het ware haar laatste wapenfeit.

Valse start

Dat hoefde niet zo te zijn. Meer dan een jaar geleden, drie jaar nadat het werk aan het koninklijk besluit ter regulering van het gebruik van onbemande luchtvaarttuigjes gestart was, werd het KB als afgewerkt naar voren geschoven. Toen al was België rijkelijk laat. Het gebrek aan wettelijk kader maakte het onmogelijk voor bedrijfjes om dronegerelateerde diensten aan te bieden. Naar goede gewoonte was er in Nederland al wel duidelijkheid.

Toen de wetgeving dan eind 2015 eindelijk in voegen moest treden zat er een dikke adder in het gras: de Europese Commissie vond de regelgeving ontoereikend en Galant mocht aan het werk om de regels bij te schaven. Na drie jaar werk was het de Belgische wetgever niet gelukt om een tekst op tafel te leggen waarmee Europa akkoord kon gaan.

Eindelijk een kader

Vandaag, vijf maanden later, is de wet wel klaar. Voor professionele gebruikers biedt het koninklijk besluit met betrekking tot het gebruik van op afstand bestuurde luchtvaartuigen in het Belgisch luchtruim, zoals het pareltje heet, eindelijk een concreet kader. De tekst focust op veiligheid en maakt op afdoende wijze duidelijk hoe professionals moeten omgaan met hun drones. We lezen er wat er allemaal kan, waar er gevlogen mag worden, hoe aspirant-piloten hun brevet kunnen halen en meer.  Dat het eindelijk mogelijk is om als bedrijf bijvoorbeeld cameradiensten voor evenementen aan te bieden binnen een legaal kader, kunnen we enkel toejuichen.

Rommelwet

De rest van de wetgeving is echter een klucht. Recreatief en semiprofessioneel gebruik wordt in de praktijk onnodig streng aan banden gelegd en de bevoegde instanties lijken wel hun best te hebben gedaan om de wet zo slecht mogelijk bestand te maken tegen de toekomst.

Laten we eerst enkele specifieke veelbelovende toepassingen voor de professionele gebruiker bekijken. De staat vond het nodig om daar bij voorbaat enkel zaken te verbieden nog voor ze goed en wel zijn uitgevonden. Sterker: nog voor we lezen wat er mag, ontdekken we in het KB dat post- of vrachtvervoer in alle gevallen verboden is, alsook sproeien met een drone.

Vies van innovatie

Amazon werkt actief aan pakjesbezorging per drone maar het idee alleen al lijkt zo huiveringwekkend voor de wetgever dat het expliciet helemaal vooraan het KB verboden wordt. Voorts bestaan er in het buitenland (onder andere de VS) al drones voor de besproeiing van gewassen: dat kan sneller en preciezer met kleine vliegtuigjes dan met bemande exemplaren. Maar niet in België: daar is het bij voorbaat uit den boze.

Aansluitend wordt ook autonoom vliegen volledig verboden. Een drone moet ten allen tijde bestuurd worden door een mens. Nu kan je perfect aanhalen dat dergelijke technologie nog niet klaar is voor gebruik boven de openbare ruimte. Waarom het echter zo letterlijk in de wet moet staan is me onduidelijk.

Is het zo ondenkbaar dat er op relatief korte termijn volledig autonome drones kunnen bestaan, die misschien zelfs veiliger zijn dan hun bestuurde evenknieën? Is het eveneens ondenkbaar dat pakjesbezorging in de nabije toekomst wel op een veilige manier kan gebeuren? In Nederland kan onderzoek alvast wel. En waarom mag een boer zijn gewassen niet besproeien met een drone die enkele meters boven een privéveld zweeft? De fruitboeren van Sint-Truiden keken daar twee jaar geleden al naar.

Geschiedenis genegeerd

De conventie van Wenen over het wegverkeer, die bepaald dat een bestuurder ten allen tijde de volledige controle over z’n voertuig moet hebben, is stilaan achterhaald. Ze fnuikt vooruitgang omdat ze experimenten met autonome wagens op de openbare weg verbiedt. Niemand twijfelt er aan dat de snelle evolutie van autonome wagens een wetswijziging zal uitlokken. Een mens zou denken dat een dergelijk voorbeeld genoeg stof geeft aan de wetgevers om de toekomst in overweging te nemen bij het maken van een nieuwe wet. Niet in België.

Verstikkende regelneverij

De uitgesproken verbodsbepalingen zijn onnozel en getuigen van een absoluut en compleet gebrek aan visie en ambitie. Wat het nut is van een potentieel interessante toepassing preventief te fnuiken ontgaat me compleet. Waarom staat de bepaling er zelfs in? Beide toestellen zouden per definitie meer wegen dan 3 kg of hoger vliegen dan 30 meter. Daarmee zijn ze gebonden aan een heel aantal veel striktere regels. Een regeling waarbij dergelijke vluchten en hun impact voor aanvang onderzocht moeten worden door het Directoraat Generaal Luchtvaart zou toch net zo goed zijn?

Dan kan de staat een innovatief project alsnog de grond in boren als het onveilig is, maar is er op z’n minst geen wetswijziging nodig wanneer pakjesbezorging per drone plots doorbreekt in alle landen behalve het onze, zodat onze commerciële sector weeral met een achterstand van drie jaar op de buurlanden moet kampen.

Ook jij hangt er aan

Laten we vervolgens de impact van de wetgeving op de hobbyist eens bekijken. Daarbij denken we heel concreet aan eigenaars van goedkope speelgoeddrones tot bestuurders van de high-end Parrot-drones. Die dingen zijn nog steeds een vorm van speelgoed. De minimumleeftijd voor gebruik ervan wordt beperkt en dat is een goed idee, maar daar stopt het positieve nieuws.

Je mag je eigen drone gebruiken op voorwaarde dat die minder dan één kilogram weegt. Gedaan dus met vliegen met je Phantom 3 van DJI, een toestel dat met een prijskaartje van minder dan 600 euro uitsluitend op hobbyisten gericht is, maar 1.280 gram weegt. Hoger vliegen dan 10 meter mag evenmin. Ook gedaan dus met het gebruik van de return home-functie van eender welke drone die daarmee uitgerust is: de toestellen klimmen, uit veiligheidsredenen nota bene, tot een hoogte van ongeveer 30 meter alvorens ze naar huis terugkeren. De regels gelden ongeacht of je aan de slag gaat in je voortuin of op een privédomein van enkele vierkante kilometer.

Liever in een oog dan in een boom

Ook goedkopere speelgoeddrones vallen trouwens onder die regeling: 10 meter is het absolute plafond. In de praktijk verbiedt de regelgeving het gebruik van eender welke ietwat degelijke drone zonder dat je als gebruiker diep in je portemonnee mag tasten. Je kan de toestellen, die hier wel vrij verkocht werden maar je nu tot de illegaliteit dwingen bij normaal gebruik, wel besturen met een attest. Voor dat attest mag je de nodige theorie bestuderen en een praktijkexamen afleggen.

De wetgeving legt in de praktijk het gebruik van de duurdere en meestal ook veel veiligere hobbytoestellen aan banden. De goedkope prullen die bij een zuchtje wind compleet van koers veranderen blijven wel legaal, zolang je ze onder de tien meter gebruikt. Onder de tien meter, dat is de plaats waar mensen en dieren zich bevinden. Ze moesten in geval van een windvlaag zo eens in een boom of op een dak terecht komen in plaats van in iemands oog.

Hoogtevrees

Galant en haar kabinet vertoefden meestal op de begane grond. ‘Daar is het veilig’ moet men gedacht hebben. ‘Lager is beter’. Dat de meeste vliegtuigongelukken gebeuren bij het landen of het opstijgen, en dus niet hoog in de lucht, telt niet mee. Dat een vergissing van de bestuurder een kleinere impact heeft hoog boven de grond, wordt evenmin in rekening gebracht. De hoogtevrees van de wetgever vertaalt zich in een ondoordachte regeling.

Nu spreekt het voor zich dat het aan banden leggen van dronegebruik een must is. Je kan moeilijk een Phantom 4 in de handen van een tiener duwen en denken dat dat veilig is. Een middenweg zou veel goedmaken. Daarbij denk ik concreet aan het legaal gebruik zonder attest van drones tot 2 kg boven privéterrein, en dat tot een hoogte van pakweg 40 meter. Daarmee kan een doorsnee gebruiker de meeste hobbytoestellen blijven gebruiken zoals vandaag zonder dat hij daarvoor plots naar een vliegschool moet. De Klasse 2-drones, de klasse voor de niet-rommel-speelgoeddrones zeg maar, kan zo afgevoerd worden.

In conclusie is de laattijdige wet dus onnodig verstikkend, preventief verouderd, en vervelend voor recreatieve gebruikers. Dat er voor de professionals een duidelijke regeling bestaat, vind ik dus nogmaals goed nieuws, maar een wettekst die voor 50 procent op niets trekt is bezwaarlijk een goede wettekst te noemen. Nu ja, ze hebben er maar vier jaar aan gewerkt.