Wie volgt je op het net, waarom en wat kan je eraan doen?

Laten we er geen doekjes om winden: privacy bestaat niet (echt) op het internet. Alles dat je ooit op deze of gene website ingaf gaat je grote internetdossier in en kan geanalyseerd en gebruikt worden om geld te verdienen.

Dat hoeft natuurlijk niet altijd reden te zijn om je zorgen te maken. Vaak zijn de kopers van jouw gegevens bedrijven die samenwerken met webshops. Het grote gevolg van deze transacties is dan dat je reclame te zien krijgt op jouw maat. Als enkele van je foto’s geanalyseerd worden waarop je blits gekleed gaat, compleet met roze blouse en regenboogsjaal, dan krijg je later gelijkaardige kledingstukken aangeboden.

Het is en blijft natuurlijk eng te weten dat je data zomaar worden gehamsterd om daarna door te verkopen. Het wordt nog indringender als je weet dat Facebook er zelfs geen rekening mee houdt of je gegevens openbaar zijn, dan wel dat die ene foto enkel zichtbaar is voor jou. Je hebt hem echter toevertrouwd aan het internet, en daar is vaak niets meer aan te doen.

Kostbare megabytes

Facebook is lang niet de enige die dergelijke praktijken hanteert. Haast elke website waar reclame op verschijnt, knabbelt aan je privacy en verkoopt je gegevens door aan derden. Je kan dit overigens zelf makkelijk nagaan: Lightbeam, een plug-in voor Mozilla’s Firefox, lijst voor jou alle websites op die op een gegeven ogenblik verbonden zijn met de pagina die je op dat moment bekijkt. Die verbindingen zijn niet alleen het bewijs van de transacties die er gebeuren, maar ze zijn ook nefast voor je portemonnee. Wanneer je die pagina zou bezoeken vanop je mobieltje, laten ze je mobiele datategoed wegsmelten als sneeuw voor de zon.

Een alerte lezer van technologiewebsite The Verge deed het experiment met bovengenoemde website. Het resultaat is ontluisterend: terwijl de tekst op de pagina de volle 8 kilobytes kostte, verloor je met de rest van de pagina 12 megabyte. Het is niet moeilijk om je in te beelden dat het op Facebook, of een website die je vond via Google, nog vele malen erger moet zijn. Alle spionnen die Lightbeam weet op te graven gaan onderzoeken, heeft overigens niet veel zin. Tenzij je tijd te veel hebt en het naar jouw mening al te lang geleden is dat je nog eens echt door en door gefrustreerd was.

12 megabytes – mobiele gebruikers met 1 GB per maand aan mobiel internet, zouden de website drie keer per dag kunnen bezoeken, alvorens ze geen digitale kant meer op konden. Je betaalt met andere woorden om het doelwit te worden van marketing.

Lezen of gelezen worden

Ertegenin gaan is moeilijk. Maar alle begin is moeilijk en er zijn wel degelijk enkele stappen die je zelf kan ondernemen. De eerste is de makkelijkste, maar toch ook een beetje de moeilijkste: lees de privacyverklaring. Wij bij ZDNet weten het maar al te goed; er is niets zo onmannelijk als een gebruikshandleiding of privacyverklaring lezen, en klikken op ‘goedkeuren’ of ‘yes, I have read and agreed to all of the above’, komt vreselijk stoer over. Maar elke volwassen mens weet dat je toch best eens de bijsluiter bij een medicijn leest, alvorens je de situatie nog erger maakt.

Ten tweede kan het nooit kwaad om jezelf te informeren. Weten wat je slikt, is een betere optie dan zomaar te vertrouwen op een kerel die je een rode en een blauwe pil voorschotelt, zonder dat hij erbij vermeldt dat je zal achternagezeten worden door bloeddorstige robots. Hierboven kreeg Lightbeam voor Firefox al een vermelding, voor Chrome bestaat er de Ghostery-app. Beiden zijn gratis te downloaden.

Ik ging zelf aan de slag met Ghostery. Je klikt op toevoegen aan Chrome, waarna je wordt overgebracht naar de pagina van de plug-in die je vraagt om toestemming om je gegevens te delen. Wie de – erg korte – Terms & Conditions hier niet leest, zal het ontgaan zijn, maar deze app heeft als ironisch doel om te verhinderen wat het zelf doet. Het enige verschil: zij delen je gebruikservaring om webontwikkelaars te helpen hun pagina’s rommelvrij te maken. Als een soort Bruce Wayne die zich als een eikel gedraagt opdat niemand zou doorhebben dat hij Batman is.

Ghostery geeft dan elke zogenaamde ‘tracker’ weer die je achtervolgt op de webpagina die je bekijkt. De plug-in geeft je ook de kans om die stalkers te blokkeren, maar het waarschuwt je meteen dat de pagina in kwestie dan mogelijk minder goed werkt. De keuze is uiteraard aan jou. Je kan trackers ook één voor één gaan blokkeren, maar het zal je ontzettend veel tijd en moeite kosten. Bovendien geeft niet elke tracker duidelijk aan met wie hij verbonden is of waarvan hij afkomstig is. Het goede aan Ghostery is dat hij je ook toont welke trackers op de pagina aanwezig zijn wanneer ze geblokkeerd worden. Ze komen dan in de informatiebubbel doorstreept voor.

Doen we de test op Facebook, dan zien we dat Facebook zijn intenties probeert te verbergen: op de site zelf zijn weinig trackers te vinden, maar klik je door via de artikels, dan word je gevolgd door vijf trackers die direct te linken zijn aan Facebook. Wanneer je op een webpagina terecht komt via een link op Facebook, mag je je doorgaans verwachten aan een dertigtal trackers.

Als stap 2,5 kan je aparte adblockers installeren. Gebruik je reeds Ghostery, dan heb je extra apps in principe niet nodig omdat die eerste plug-in het vuile werk reeds opknapt. Bovendien ben je met een conventionele adblocker niet noodzakelijk beter af omdat die enkel reclame verstopt en de trackers niet tegenhoudt. Een bekend voorbeeld van een adblocker heet simpelweg AdBlock. Sta je op het punt om er eentje te installeren die je niet kent, zoek dan altijd even op Google of die wel te vertrouwen is. Je wilt toch niet dat die plug-in net doet wat je tracht te voorkomen? Ook voor je mobieltje kan je adblockers vinden, maar voor Android is het wel erg moeilijk om de goeden van de slechten te onderscheiden. Bij iOS heb je net iets meer zekerheid over de betrouwbaarheid, al moet je wel altijd een bedrag neertellen.

Wees je er bij het installeren van een adblocker wel van bewust welke gevolgen dit heeft voor de site die je bezoekt. Voor niets gaat de zon op en uitbaters van websites berusten voor een groot deel op advertenties om inkomsten te genereren die de sites in de lucht houden. Wellicht zijn enkele advertenties toch niet zo erg als het betekent dat je kan blijven terugkeren naar je favoriete website.

Wat met ZDNet.be?

Wie Ghostery gebruikt, heeft wellicht al opgemerkt dat ook wij gebruik maken van trackers. In het teken van transparantie kan ik je vertellen dat wij het niet kwaad met jou voorhebben. Doorgaans zal je op onze startpagina begroet worden door een vijftiental trackers.

Daarvan zijn er vijf die iets te maken hebben met reclame: Adhese, DoubleClick (x2), Google Adsense en Sizmek. Alle anderen hebben te maken met klik-en deelgedrag op de website. Facebook staat er bijvoorbeeld tussen omdat je onze artikels kan delen en bereiken op/via Facebook. Facebook Connect breng je dus zelf mee door ingelogd te zijn op Facebook.

Anderen zoals Google Analytics, Chartbeat en Google Tag Manager worden door ons gebruikt om te bekijken hoe een artikel scoort, hoelang een lezer op de pagina blijft hangen,… Dit gebeurt wel volledig anoniem. We kunnen zien hoeveel lezers tegelijkertijd een artikel lezen, maar we hebben geen flauw idee wie dit is. Silverpop wordt dan weer gebruikt worden voor marketingdoeleinden, zoals inschrijven op nieuwsbrieven.

En wat dan nog?

Weten wat er gebeurt met je gegevens, weten hoe je je kan beschermen en stappen ondernemen om dubieuze praktijken tegen te gaan, zijn goede beginselen. Toch blijft het verbazingwekkend hoe weinig de doorsnee internetgebruiker onderneemt. Telkens het onrustwekkende nieuws komt bovendrijven dat Facebook of Google onze privacy nog net iets verder schenden dan vorige keer, staat het internet in rep en roer.

We verwachten dat de overheid ons beschermt, zodat we zonder zorgen of schaamte verder kunnen blijven Facebooken. Terwijl de overheid wel degelijk zijn best doet, begint het allemaal bij onszelf. Weet wat je doet, let op met wat je post en laat je nooit zomaar doen.

Daar staat wel tegenover dat je je niet gek mag laten maken door wat je soms leest op het internet of wat plug-ins zoals Ghostery je tonen. Wanneer je het taakbeheer van je computer opent, zal je ook vele processen zien draaien, met vreemde namen waarbij je even de wenkbrauwen zal fronsen. Dat wil echter niet noodzakelijk zeggen dat je computer volstaat met malware.

Vreemde namen

Vele van die processen met vreemde namen maken vaak integraal deel uit van de goede werking van je systeem. Ook hier mag je je niet verkijken: vele van de trackers die onze website bijvoorbeeld met zich meedraagt, zijn voor jou helemaal onschadelijk. Van de 15 trackers die je bij ons vindt, staan er zo slechts 5 in voor marketing.

Die marketing is voor ons dan ook onontbeerlijk. Vaak ondervind jij er geen last van, terwijl het ons in staat stelt om ons werk te doen. Geen marketing betekent geen geld, en voor jou betekent dat geen ZDNet meer. Wij verkiezen immers advertenties te tonen boven een betalend abonnement. Jij verkiest waarschijnlijk ook een website die kwalitatief maar gratis is, boven eentje waarvoor je moet betalen.

Daarom kan het lonen om bepaalde websites te ‘whitelisten’ in plug-ins als Ghostery, opdat iedereen zijn werk kan doen. Ben jij een lezer van ZDNet, dan hopen we natuurlijk dat je dit voor onze website doet.

Veilige Haven

Als ‘kleine garnaal’ denken we vaak te snel dat we niets kunnen betekenen of dat er niet naar onze verzuchtingen zal geluisterd worden. Max Schrems, een jonge Oostenrijkse student, accepteerde deze redenering echter niet en trok op zijn eentje ten strijde tegen Facebook. Hij diende een klacht in tegen het sociale medium in Ierland, waar Zuckerberg en kornuiten een vestiging hebben. De Ierse rechtbank oordeelde echter dat Schrems bezwaren ongegrond waren. De jongeman weigerde echter zomaar op te geven en kwam uiteindelijk terecht bij het Europees Hof van Justitie. Dat oordeelde dat de student wél een punt had, waarop het een uitspraak deed die de IT-sector nog lange tijd op zijn grondvesten zal doen daveren: Safe Harbor werd nietig verklaard.

Safe Harbor was het akkoord dat de Europese Unie had afgesloten met Amerikaanse bedrijven, waarin die laatsten zich ertoe verbonden om de privacygegevens van hun gebruikers af te schermen en te beveiligen. Volgens het Hof bracht dit echter twee problemen met zich mee: enerzijds namen de bedrijven de overeenkomst niet al te serieus en werd het akkoord stilaan een leeg label dat elke speler zichzelf zomaar kon aanmeten. Anderzijds merkte het Hof op dat de Amerikaanse overheid niet gebonden was door de overeenkomst en kon het alsnog zonder problemen de privacy schenden van Europese burgers onder het mom van staatsveiligheid.

Het opschorten van dit akkoord betekent dat bedrijven als Facebook binnenkort met een nieuwe privacyverklaring zullen komen waar elke gebruiker afzonderlijk zijn goedkeuring aan moet geven. Dat is positief, al zal het voor jou niet veel uitmaken: wil je Facebook blijven gebruiken, dan zit er niets anders op dan akkoord te gaan. Toch mogen we de moed niet opgeven. Het Hof heeft hiermee bewezen dat we er niet alleen voor staan en dat Europa wel degelijk bezig is met het beveiligen van onze gegevens. We kunnen afsluiten met de conclusie dat Europa ons wel wilt helpen, maar dat we toch nog veel zelf moeten en kunnen doen.