Historisch chipakkoord kan Chinese chipindustrie platleggen

De gesprekken tussen Nederland en de Verenigde Staten waren al een aantal maanden aan de gang. Het onderwerp van het onderhoud was steeds hetzelfde: exportbeperkingen op technologisch hoogstaande apparatuur. Die zouden ervoor moeten zorgen dat de Chinese vooruitgang in chipontwikkeling vertraagd wordt. Afgelopen vrijdag zou het ‘chipakkoord’ uiteindelijk besloten zijn.

Het lijkt tegenintuïtief dat de Verenigde Staten en Nederland actie ondernemen om technologische vooruitgang te belemmeren. Naar eigen zeggen doet de V.S. dat om de militaire modernisering, ontwikkeling van AI en supercomputers in China een halt toe te roepen. Eerder voerde het al een exportban op hoogtechnologische apparatuur in om die reden. Concreet zorgt het nieuwe akkoord ervoor dat China geen toegang meer heeft tot de machinerie die nodig is om chips te maken.

Nederlandse machines

Dat is mogelijk omdat die apparatuur zo goed als allemaal in Nederland wordt gemaakt. De Nederlandse overheid zorgt er al enkele jaren voor dat de meest gegeerde chipmachine niet tot in China geraakt. Het gaat dan om zogenaamde EUV-machines voor ‘extreme ultraviolette lithografie’. Momenteel produceert het Nederlandse ASML als enige die machines – eender welke fabrikant die chips wil maken volgens het 5nm- en 3nm-proces is dus klant bij ASML.

Voor de Chinese industrie is het produceren van chips met die processen dus geen vanzelfsprekendheid. ASML produceert echter niet alleen EUV-machines, maar ook oudere apparatuur waarmee al ruime tijd chips geproduceerd worden. Die ‘deep ultraviolet lithografie’-machines – ook wel DUV-machines – vallen ook onder het akkoord. Wil China een nieuwe chipfabriek bouwen, zal het daarvoor dus niet bij ASML kunnen aankloppen.

Wereldwijd boycot

De Chinese chipindustrie wordt daarmee zo goed als wereldwijd geboycot. Ook Japan voert ernstige beperkingen in als het gaat om chipmachines: Nikon, dat ook DUV-apparatuur produceert, voert ook niets uit naar China. Daardoor lijkt het meer en meer alsof China zich dit akkoord erg zal aantrekken. Het ziet er namelijk naar uit dat het beoogde effect gehaald zal worden: China wordt wereldwijd uitgesloten als het over chips gaat.

Het Westen neemt dus het roer van de chipproductie in eigen handen: geen 7nm-chips of kleiner meer voor China. Eerder zouden de Amerikanen aangedrongen hebben op een strenger verbod: daarbij zou ook apparatuur voor 14nm-chips verboden goed worden. Die grotere chips, die volgens oudere processen gefabriceerd worden, dienen vooral voor gebruik in auto’s, koelkasten en dergelijke apparatuur. Met andere woorden: ze zijn schering en inslag. Een verbod op chips van die grootte zou tot ernstige tekorten kunnen leiden voor meerdere industrieën.

Op welke grootte nu uiteindelijk de grens getrokken werd, werd niet precies meegedeeld. De kans is groot dat de grens op 10nm ligt, zoals beide landen eerder al bijna overeengekomen waren.  

Gevolgen chipakkoord

Voor de grote chipfabrikanten die we kennen zullen de gevolgen van het chipakkoord eerder beperkt zijn. Zij zijn namelijk niet echt afhankelijk van de Chinese chipindustrie. Zo goed als alle bekende chipontwerpers zijn Amerikaans (Intel, Nvidia, AMD, Broadcom, Qualcomm). De grootste producenten van chips zijn Samsung en TSMC. De laatste van die twee is Taiwanees, wat wel eens voor politieke moeilijkheden kan zorgen tussen het eiland en de Chinese overheid. Volgens de Chinese overheid is Taiwan een afvallige provincie en dus onderdeel van China. Taiwan zelf is het daar echter niet mee eens, net zoals de V.S.

De Chinese chipproductie valt niet volledig stil door de overeenkomst. Weliswaar is het akkoord een flinke stok tussen de Chinese wielen. Toch innoveert China ook op zichzelf als het op chips aankomt. Onlangs slaagde een Chinese halfgeleiderfabrikant erin om een chip van 7 nanometer te ontwikkelen zonder de nieuwste apparatuur te gebruiken. Door oudere machines aan te passen en productieprocessen anders vorm te geven, zouden er toch nog nieuwe, sterke chips vanuit China kunnen komen.

Dat er verder economische represailles vanuit China zullen komen, is wel een waarschijnlijkheid. Hoe die eruit zullen zien, daarnaar is het de komende weken nog uitkijken.