Ruimtesonde Rosetta komt na 10 jaar aan bij komeet

Tien jaar, vijf maanden en vier dagen had Rosetta nodig om van de lanceerbasis in Kourou, Frans Guiana tot bij 67P/Churyumov-Gerasimenke te geraken, een komeet die zich momenteel op 405 miljoen kilometer van de aarde bevindt.

De reis was vergeven van kansen op mislukkingen, en de ruimte voor rekenfouten was nihil. Toch is het Rosetta, een project van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA, vandaag gelukt om zich tot vlak naast de komeet te begeven. Aan boord van de ruimtesonde zijn een tiental wetenschappelijke instrumenten, net als een lander, die geleerden op de aarde ongeziene data zullen leveren over 67P en kometen in het algemeen.

Leven

De ruimtestenen vormen de bouwstenen van ons zonnestelsel. Ze worden ervan verdacht water naar de aarde gebracht te hebben, en mogelijk zelfs leven. Het bestuderen van een komeet van dichtbij is dus onontbeerlijk voor de ontrafeling van de mysteries omtrent het ontstaan van de aarde en het leven.

Hoewel we als mensheid al sondes stuurden naar de verste uithoeken van ons universum, een man op de maan plaatsten en intussen een nucleaire jeep hebben rondrijden op Mars, is het bezoeken van een komeet een ander paar mouwen. De klompen ijs en steen draaien immers niet in mooie cirkels rond de zon zoals de meeste planeten dat doen. Ze vormen elliptische banen, waarbij het verste punt erg ver van de zon ligt (in dit geval voorbij Jupiter) in contrast met het dichtste punt (tussen Mars en de aarde).

Tijdens het laagste punt van hun baan halen kometen veel hogere snelheden dan bij het hoogste dat dan weer erg ver weg is. Momenteel raast het ding richting onze zon met zo’n 55 000 km/u. Bovendien is de zwaartekracht van een komeet verwaarloosbaar. Rosetta werd bij aankomst dus niet aangetrokken of afgeremd door Churyumov-Gerasimenke, het tuigje moest zelf in de buurt geraken en de juiste snelheid behalen.

Biljard

Omdat het praktisch onmogelijk is om een ruimtetuig in dezelfde baan als de komeet te schieten met de hulp van raketbrandstof, moesten Mars en de aarde een handje toesteken. Voor de aankomst bij de komeet passeerde Rosetta drie keer de aarde, en één keer Mars. De baan was zo uitgerekend dat de zwaartekracht van de planeten het tuig zou versnellen. De laatste passage rond de aarde stuurde het ruimteschip in een baan richting 67P. Het hele traject was goed voor vijf toertjes rond de zon. Op reis kwam Rosetta twee asteroïden tegen, waarover het ruimteschip bergen informatie naar de aarde stuurde.

In 2011 deed Rosetta de ogen dicht voor een rustpauze die duurde tot begin 2014. Toen bevond de Europese sonde zich op negen miljoen kilometer van haar doelwit. Tussen zeven mei en vandaag voerde de sonde tien manoeuvres uit om haar baan op die van de komeet af te stellen en de relatieve snelheid terug te brengen van 775 m/s naar 1 m/s. Ieder van die manoeuvres was cruciaal. Bij de kleinste mislukking zou Rosetta haar doel voorbij schieten.

Erosie

Op drie augustus bevond het het ruimteschip zich nog op 285 km van Churyumov-Gerasimenke. Onder- en Bovenstaande foto’s, vrijgegeven door ESA, zijn van op die afstand genomen. Enkel de helderheid van het beeld is bewerkt, verder ziet de foto er uit zoals ze genomen is door de OSIRIS-camera aan boord van Rosetta. De vreemde vorm van het hemellichaam stelt onderzoekers al meteen voor een raadsel: Is 67P het resultaat van twee samengesmolten kometen, dan wel een enkele komeet die een vreemde vorm van erosie in het midden heeft ondergaan?

De komende dagen en maanden zal Rosetta zijn doelwit nader onderzoeken. Momenteel bevindt de sonde zich op 100 km afstand maar op termijn moet het ruimteschip zich in een kleine cirkelvormige baan van nauwelijks 30 km hoogte rond de komeet begeven. Als de omstandigheden het toelaten zal het tuig zelfs dichter komen.

Landing en primeur

In tussentijd gaat de sonde op zoek naar potentiële landingsplaatsen voor de lander, Philae, die mee aan boord is. Op 11 november moet de Philae zich losmaken van Rosetta en ‘landen’ op 67P. Wegens het gebrek aan noemenswaardige zwaartekracht zal dat landen met behulp van een soort harpoenen gebeuren, anders is er immers niets om de lander op de komeet te houden.

Als de landing doorgaat zoals gepland, en er niets misloopt, wordt Philae het eerste tuigje ooit dat een voet neerzet op een komeet. De schat aan wetenschappelijke informatie die een dergelijke prestatie met zich mee zal brengen ter zijde toont de hele missie mooi aan dat ESA niet moet onderdoen voor ruimtevaartgiganten als NASA en het Russische ROSCOSMOS: ook de Europeanen werpen hun gewicht in de schaal waar het op ruimte-exploratie aankomt.