Hoe herstelbaar is jouw smartphone, tablet of laptop?

Smartphones, tablets, laptops: alle slimme toestellen die de laatste jaren alomtegenwoordig geworden zijn, gaan af en toe wel eens stuk. Soms door je eigen schuld, soms door een fabricagefout, soms door slijtage. Er wordt wel eens gezegd dat het in zo’n geval zowat altijd voordeliger uitkomt om een nieuw toestel aan te schaffen, omdat de kosten voor een reparatie en de nodige vervangstukken in verhouding veel te hoog uitvallen. Hoewel je die afweging uiteraard moet maken, worden reparaties de laatste tijd steeds populairder. Dat roept natuurlijk vragen op, want hoe herstelbaar zijn onze toestellen nog, nu ze steeds kleiner, dunner en naadlozer worden? En wat zijn de voor- en nadelen van reparaties?

Complexe technologie

Het is een algemeen gekend feit dat moderne smartphones, tablets en laptops steeds moeilijker te herstellen worden. Gedeeltelijk ligt dat aan de technologische vooruitgang: waar vroeger iedereen met een zekere kennis van technologie een computer kon openvijzen en herstellen of aanpassen, is dat vandaag al heel wat minder vanzelfsprekend. Alle hardware-onderdelen worden steeds kleiner, wat in veel gevallen inhoudt dat je specifiek gereedschap nodig hebt, en ook de software-component van je toestellen wordt steeds belangrijker – wat opnieuw inhoudt dat veel reparaties moeilijk worden als je niet de juiste diagnostics-tools en -codes hebt.

Smartphones en tablets proberen daarenboven steeds meer kracht en functionaliteit op een steeds kleiner oppervlak te puzzelen, waardoor verschillende functies samengevoegd worden in één hybride, complex onderdeel. Om een voorbeeld te geven: als het glas van je iPhone-scherm gebarsten is en je het wil vervangen, moet je de home-knop, camera, sensor, en speaker demonteren of mee vervangen, om vervolgens een nieuwe lcd-unit te installeren – het is namelijk niet mogelijk om het eigenlijke glas en de aanraakgevoelige laag apart te vervangen. Hoe kleiner en krachtiger het toestel, hoe complexer elke reparatie wordt.

iFixit

Heel wat initiatieven, met het Amerikaanse iFixit op kop, ijveren al een aantal jaren voor de tegenovergestelde beweging. Zij stellen dat jij de volledige vrijheid moet hebben om met een aangekocht toestel te doen wat jij wil – repareren, aanpassen, jailbreaken, noem maar op – zonder dat de fabrikant je dat mag beletten. Er valt iets te zeggen voor deze filosofie: een willekeurige fietsenbouwer zal er niet voor proberen zorgen dat je je ketting of band niet kan vervangen als die stukgaat, en Ikea geeft er niet om dat je die kast in een ander kleurtje wil verven of hem anders monteert dan zij bedoeld hadden. Waarom zouden we dat soort gedrag dan wel moeten accepteren van technologiefabrikanten?

Daarnaast zijn er nog een aantal bijkomende voordelen aan het vaker herstellen van toestellen, in plaats van ze te vervangen. Zo zijn reparaties heel wat beter voor het milieu: elektronische toestellen zijn namelijk vaak vervuilend, zowel tijdens hun productieproces als wanneer ze op de afvalhoop terechtkomen. En hoewel bedrijven de laatste jaren steeds meer aandacht besteden aan het recycleren van allerlei producten, is die afvalberg al groot genoeg. In een tijd waar ‘consuminderen’ tot onze algemene woordenschat behoort, willen veel mensen graag dat hun (dure) telefoon langer meegaat, en in die redenering passen reparaties perfect.

Lange hersteltermijn

Als je toestel op een of andere manier stuk gaat, kan je in eerste instantie natuurlijk terecht bij de winkel waar je het gekocht hebt. Als het toestel nog in garantie is, kan je het via die winkel gratis laten repareren of vervangen. De meeste winkels en winkelketens in België voeren hun reparaties niet zelf uit: kapotte toestellen worden teruggestuurd naar de fabrikant of naar een door die fabrikant erkend reparatiecentrum. Het voordeel van deze aanpak is dat je vaak een zogenaamd ‘refurbished’ toestel terugkrijgt – eentje dat na herstel aan de kwaliteitsnormen van de fabrikant voldoet en in principe dus net zo goed is als een nieuw apparaat – en dat er normaal gezien gebruik wordt gemaakt van de officiële onderdelen van de fabrikant zelf. Ook kunnen deze reparaties uitgevoerd worden met toegang tot alle documentatie en tools van de toestelbouwer.

De nadelen van de herstellingen via de gebruikelijke winkels zijn echter behoorlijk goed gedocumenteerd. Torenhoge kosten voor het opmaken van het bestek, het heen en weer sturen van het toestel, en de reparatie zelf; maandenlang wachten tot het toestel eindelijk terug is; allerlei discussies en problemen omtrent de wettellijke garantie… Een snelle rondvraag in je kennissenkring doet waarschijnlijk meer dan één gelijkaardig verhaal bovendrijven.

Herstelwinkels

Het mag dan ook niemand verbazen dat kleinere reparatiewinkeltjes als paddenstoelen uit de grond springen – en ook almaar populairder worden. Wanneer je toestel namelijk niet langer in garantie is, of als het defect geen fabricagefout is, kan je overwegen om je toestel elders te laten repareren, en niet via het officiële kanaal. Hoewel sommige van deze winkels er een beetje aftands uitzien, leveren ze doorgaans behoorlijk werk voor een redelijke prijs. Wel zijn er een aantal punten waar je beter op kan letten.

Allereerst zorgt zo’n reparatie bij een externe handelaar er altijd voor dat de garantie op je toestel vervalt. Als je je telefoon tijdens de garantieperiode laat vallen en het scherm breekt, dan zal de winkel waar je het toestel kocht het niet kosteloos repareren. Als je het echter door een onafhankelijke reparateur laat doen, en even later blijkt dat er toch iets inherent mis is met je toestel, dan kan je je garantie hoogstwaarschijnlijk niet langer laten gelden tenzij de hersteller zijn eigen garantie geeft op het onderdeel.

Als je toestel echter toch al ouder is dan twee jaar, dan zijn er andere zaken die je best kan navragen. Zo hebben de meeste reparatieshops bijvoorbeeld geen toegang tot de officiële wisselstukken van de fabrikant. Dit hoeft geen probleem te zijn, maar je wil wel stukken van een goede kwaliteit; vergelijk dus een paar prijzen en ga niet per se voor de allergoedkoopste. Een bekend voorbeeld zijn schermen: de goedkoopste vervangonderdelen zijn daar vaak niet voorzien van de krasbestendige coating die veel smartphonefabrikanten vandaag voorzien.

Maak voor jezelf uit wat je belangrijk vindt, vraag uitleg aan je reparateur, en let daarbij op de details. Een groot voordeel van de meeste herstelwinkels is de snelheid waarmee je je toestel terug in handen hebt. Bij heel wat zaken kan je even een koffie gaan drinken en kan je daarna je netjes herstelde machine weer ophalen. Aangezien de meeste herstellingen voor een getraind hand bandwerk zijn en je niet moet letten op transporttijden, hoef je dus geen weken zonder smartphone te zitten.

Proef op de som

Zelf herstellen, via de officiële kanalen of bij een kleine herstelshop? De makers van ‘Voor Hetzelfde Geld’ op één namen de proef op de som en probeerden de drie manieren uit met een kapotte iPhone, waarna het eindresultaat door onze expert werd beoordeeld. Je kan de reportage hier herbekijken.