2 maart 2022 14:51

Virtuele assistenten: Wie zijn ze, wat doen ze, wat drijft hen?

We gebruiken virtuele assistenten elke dag voor allerlei toepassingen. Maar wat gebeurt er achter het scherm wanneer je tegen Google Assistant of Siri praat?

Toen Apple in 2011 de virtuele assistant Siri lanceerde samen met de iPhone 4s, was het een revolutionair concept. Je moet je inbeelden dat de eerste iPhone in juni 2007 op de markt verscheen. We waren anno 2011 eigenlijk nog volop aan het wennen aan smartphones met touchscreenschermen. Nu kwam Apple plots op de proppen met een feature waarvoor je het touchscreen zelfs niet meer nodig had. Met simpele stemcommando’s kon je je iPhone opdrachten laten uitvoeren zoals het weerbericht tonen, of iemand opbellen.

Het idee van de virtuele assistent sloeg heel snel aan. Alle grote technologiebedrijven ontwikkelden hun eigen alternatief voor Siri. Google heeft Google Assistant, Amazon maakte Alexa, Microsoft Cortana en Samsung Bixby volgden ook. De introductie van smarthomeproducten zorgde ervoor dat we virtuele assistenten overal in onze huiskamers kunnen terugvinden. Vandaag de dag kunnen we ons dan ook geen leven meer zonder voorstellen. Virtuele assistenten zijn al lang niet meer exclusieve uitvindingen van technologiebedrijven. Zelfs de bank KBC heeft er al één met de naam Kate. In deze workshop lees je hoe je met deze assistent aan de slag gaat. Maar weet je ook hoe Google Assistant en Siri werken? We nemen de virtuele assistenten van dichtbij onder de loep.

Een slimme hulp

Wat is een virtuele assistent eigenlijk? Laten we die vraag eerst beantwoorden. Hoe menselijk de stem van een virtuele assistent mag klinken, in de kern zijn ze gewoon een stuk software dat op je apparaat geïnstalleerd is. Maar het is wel uitzonderlijk slimme software. Virtuele assistenten zijn opgebouwd uit algoritmen. Die algoritmen zijn geprogrammeerd om menselijke stemmen en woorden te herkennen. Die woorden kunnen ze zelf koppelen aan acties. De algoritmen zijn bovendien in staat om zichzelf te verbeteren. In andere woorden: hoe meer je gebruik maakt van de virtuele assistent op je toestel, hoe beter die in staat zal zijn om je te bedienen. Siri is vandaag de dag niet meer te vergelijken met de Siri van tien jaar geleden, die slechts een beperkt aantal voorgeprogrammeerde commando’s aankon en als een robot klonk. De bedrijven achter die stemassistenten blijven dan ook voortdurend bouwen aan de spraaktechnologie en de artificiële intelligentie om die te verbeteren.

Dat is ook nodig. Onderzoek heeft aangetoond dat mensen zelfs met een computerstem een ‘klik’ moeten voelen. Het is daarom belangrijk dat de stem als die van een echte mens klinkt. De reden dat de meeste virtuele assistenten een vrouwenstem hebben is omdat vrouwelijke stemmen over het algemeen als warmer en behulpzamer worden gepercipieerd door gebruikers. Tegenwoordig bieden Siri en Google Assistant wel de keuze aan tussen een vrouwelijke of mannelijke assistent.

Er is wel een duister kantje verbonden achter ontwikkeling van de virtuele assistenten. Om de technologie te verbeteren, maken Google en Apple gebruik van stemopnames van gebruikers. Dat is op zich niet onlogisch, ware het niet dat de technologiebedrijven dat jarenlang gedaan hebben zonder daarvoor onze toestemming te vragen. Ze luisterden mee naar onze gesprekken met onze assistent. Toen dat in 2019 aan het licht kwam, veroorzaakte dat logischerwijs heel wat ophef. Gelukkig mogen ze tegenwoordig niet meer meeluisteren zonder ons medeweten, en heb je als gebruiker ook de optie om je opnames te verwijderen.

Hoe gebruik je een virtuele assistent?

Het grote voordeel van een virtuele assistent is dat ze zeer toegankelijk zijn voor gebruikers. Je activeert ze gewoon met je stem. Meestal hebben ze wel een soort van herkenningspunt nodig om te weten dat je tegen hen spreekt. Openingszinnen die bij een virtuele assistent altijd werken zijn “Hey Google”, “Hey Siri” of “Hey Alexa”, gevolgd met de vraag of opdracht die je wil voorleggen. De meeste smartphones hebben ook een sneltoets om de assistent te openen en je vragen in te typen als je in een omgeving bent die spreken even niet mogelijk maakt. De gebruiksmogelijkheden voor virtuele assistenten zijn quasi ontelbaar. Op je smartphone kan je ze gebruiken om iemand op te bellen, applicaties te openen, een afspraak in je agenda te noteren, een alarm te zetten of lolligheden zoals een mop of leuk weetje. Heb je veel smarthomeapparaten in je huis, dan vormt de stemassistent de verbindingsschakel tussen al die apparaten. Je kan hen opdragen de lichten aan en uit te zetten, de temperatuur van je thermostaat te regelen, een nummer op je smartspeaker af te spelen of een koffie te zetten op het moment dat je opstaat.

Een tip die ik hier alvast meegeef is hoe je je privacy bewaart bij het gebruik van je assistent. Want zoals we al aangaven, technologiebedrijven luisteren graag mee als we met onze virtuele assistent praten. Maar je kan ervoor zorgen dat dat niet gebeurt. Dit voorbeeld is van toepassing voor Google Assistant. Open het menu Privacy en personalisatie in je Google-account en voer een privacycheck uit. Via web- en app-activiteit beslis je of audio-opnamen mogen bijgehouden worden of niet. Als je er toch voor kiest om opnames te laten bewaren, kan je aangeven deze na drie, achttien of zesendertig maanden automatisch te laten verwijderen.