Workshop: spelen met het diafragma van je camera of smartphone

Het diafragma van je lens is dus verantwoordelijk voor die wazige achtergrond die we allemaal zo prettig vinden. Hoe groot het diafragma is, wordt uitgedrukt met het diafragmagetal. Dat is een reeks cijfers met de vorm f/x, waarbij x een getal is uit de reeks: 1 – 1,4 – 2 – 2,8 – 4 – 5,6 – 8 – 11 – 16 – 22 – 32. Elk volgend getal in deze reeks staat voor een halvering van de hoeveelheid licht. Staat de camera ingesteld op diafragma f/2,8, dan laat de lens maar half zoveel licht door als bij diafragma f/2. Stel je de camera in op diafragma f/4, dan laat de lens nog maar een kwart (de helft van de helft) zoveel licht door als bij diafragma f/2.

Onthoud dat een klein getal staat voor een grote opening. Dat is in het begin erg verwarrend, maar zo is het nu eenmaal. Soms zie je een diafragmagetal dat niet in de bovenstaande reeks staat, bijvoorbeeld f/3,5. Die waarde laat een hoeveelheid licht door die halverwege tussen diafragma f/2,8 en f/4 ligt.

Hoe groot je het diafragma kan maken, hangt af van de lens. Sommige lenzen hebben een maximaal diafragma van f/4. Bij deze lenzen kan je de opening dus niet groter maken dan f/4. Een lens met een grote maximale opening heet een lichtsterke lens, omdat hij veel licht doorlaat. Lichtsterke lenzen zijn zwaarder en meestal veel duurder dan gewone lenzen.

Bij goedkope zoomlenzen zie je vaak twee maximale diafragmawaarden vermeld, bijvoorbeeld f/3,5-f/5,6. Dat moet je als volgt lezen: helemaal uitgezoomd (kleinste brandpuntsafstand) is het maximaal diafragma f/3,5, maar als je helemaal inzoomt (grootste brandpuntsafstand) bedraagt het maximaal diafragma nog maar f/5,6. Wanneer je volledig inzoomt, laat deze lens nog maar half zoveel licht door. Er zijn zoomlenzen die over het hele zoombereik hetzelfde maximale diafragma hebben, maar die kosten flink meer.

Probeer het zelf

Heb je een digitale camera, stel deze dan in op de A-stand. Daarmee kan je makkelijk van diafragma wisselen door aan een van de wieltjes te draaien. Ga op zoek naar een goed verlichte omgeving en zoek een voorwerp om te fotograferen, zoals een bloem. Neem een foto met alle verschillende diafragma die je lens heeft en vergelijk het resultaat. Je kan dit zelfs met de camera van je smartphone doen als deze over een professionele (Pro) modus beschikt. Het begrijpen hoe diafragma werkt is de eerste stap naar het worden van een betere fotograaf.

Scherptediepte

Het diafragma dat je kiest, heeft gevolgen voor de scherptediepte van de foto. De scherptediepte is het deel van de scène dat scherp lijkt op de foto. Wanneer je een foto maakt, stelt de camera namelijk altijd scherp op één punt. De zone net voor en net achter dat punt zal op de foto ook scherp zijn. Hoe groot die zone is, hangt af van het diafragma.