Zijn je downloads van jou?

Ergens op zolder staat een grote houten kist, met daarin een paar dozijn elpees: de volledige discografie van Bruce Springsteen en een stevig staaltje prog rock en funk. Moest ik er de plaats voor hebben, dan kan ik ooit de volledige platencollectie van mijn pa erven.

Toegegeven, een kist lp’s en een platenspeler sleep je niet elke dag de trein op, en die muziek is dus iets lastiger om naar te luisteren tijdens het pendelen. Maar dat ene voordeel hebben fysieke dragers wel op muziekdownloads: je kan zo’n schijfje gewoon cadeau doen. Of het verkopen op de zondagsmarkt. Simpel.

Als moderne mens haal ik ondertussen een groot deel van mijn entertainment binnen via internet. En dan is het niet meer zo simpel. Wanneer je betaalt voor entertainment dat alleen uit nulletjes en eentjes bestaat, wandel je namelijk nietsvermoedend een juridisch moeras binnen.

[related_article id=”160734″]

iTunes voor je nazaten

Wanneer je liedjes koopt op iTunes kunnen je kinderen ze – op dit moment – alvast niet erven. Je ‘koopt’ de muziek, maar hij is niet van jou. Dat lees je in die geweldig lange verklaring die je moet ondertekenen voordat je op iTunes komt. Je verklaart daar onder meer dat je betaalt voor een licentie op die muziek. Je koopt het recht om ernaar te luisteren, waar, wanneer en zo vaak als je zelf wil. Apple noemt dat bovendien een onoverdraagbare licentie. Je kan de liedjes dus niet doorgeven aan iemand anders, en in puur wettelijke termen zijn ze niet van jou.

Licenties, DRM en EULA’s

“Als je een cd koopt, dan koop je een tastbare drager,” vertelt Bart Van den Brande, advocaat bij het bureau Sirius Legal, “en naast die drager heb je impliciet ook een licentie gekocht om die muziek te beluisteren.” Je bent zelf de rechtmatige eigenaar van de drager, en kan hem dus naar eigen goeddunken weggeven of verkopen aan iemand anders.

“Het probleem met mp3’s is dat je dat draagbare element niet hebt, en dan blijft alleen de licentie over”, zegt Van den Brande. En die licentie, daar kan Apple of de platenmaatschappij zelf bepaalde voorwaarden aan verbinden. Dezelfde voorwaarden waarmee je akkoord gaat door de EULA te aanvaarden.

Al kan je daar wel een praktische mouw aan passen. Omdat iTunes geen DRM op zijn mp3’s zet en je toelaat om ze op een cd’tje te branden, kan je ze op die manier wel aan je kinderen doorgeven. Wettelijk mag dat dus niet, maar het is in principe mogelijk, en de rechthebbenden gaan het moeilijk hebben om te bewijzen dat je iets fout deed.

Disney-dvd’s voor iedereen

Het kopiëren van iTunes-cd’s is dan misschien niet echt koosjer, thuiskopieën zijn ondertussen wel in de wet geschreven, en ze mogen. Je hebt dus in principe het recht om cd’tjes en dvd’s die je koopt te kopiëren voor eigen gebruik.

Een mooi voorbeeld: die dvd van The Lion King die je kinderen vijf keer per dag willen bekijken? Die mag je rippen, zodat je een kopie hebt voor dagelijks gebruik en het originele schijfje iets langer heel blijft. Al mag je die geripte kopie uiteraard niet op internet zetten, of op dvd branden en uitdelen aan vrienden en familie.

Gestreamd is nooit van jou

Streamingdiensten heb je zowel voor muziek (Spotify) als voor tv, en met de inhoud van een stream mag je alvast niet zomaar je zin doen. Je kan het vergelijken met een avondje naar de cinema, maar dan zonder de overdreven rekening voor een zakje M&M’s en een halve liter cola.

Nogal wat televisieproviders in België hebben in hun aanbod de mogelijkheid om voor films of afleveringen van series te betalen, en die dan te downloaden. Bij Telenet heet dat ‘à la carte’, bij Belgacom ‘op aanvraag’. Beide zijn verhuurdiensten, en de films worden ofwel gestreamd, ofwel automatisch gewist na 24 uur. De downloads waarvoor je bij de providers betaalt, mag je in principe niet kopiëren. Ze zijn dus niet van jou.

Gesteamd ook niet echt

Op Steam, Xbox Arcade en andere consoles kan je games downloaden, en die zijn vaak goedkoper dan wanneer je ze gaat kopen in de winkel om de hoek. Net als bij iTunes mis je dan de fysieke drager.

“Als je games koopt op Xbox Live, dan worden die gelinkt aan je gamer tag”, legt Kathleen Kiebooms van Microsoft uit. “Hetzelfde geldt voor films die je aanschaft via de Xbox. Je kan die films huren, zoals bij Telenet of Belgacom. Maar je kan ze ook kopen. Dan zijn ze gelinkt aan jouw account. Dat maakt dat je ze op elk moment, op elke console waar je jouw profiel installeert, kan bekijken of spelen.”

Dat betekent dat je games, althans die van Xbox Live, op meerdere spelconsoles kan spelen, bijvoorbeeld als er eentje stuk gaat. Als het technisch mogelijk is, zou je ze zelfs op nieuwere modellen van de Xbox moeten kunnen spelen. Hetzelfde geldt trouwens voor Steam.

Braaf zijn

Onsportief gedrag, vermoedens van piraterij en intimidatie kunnen leiden tot het einde van je online spelcarrière. En dan ben je ineens ook je betaalde spelletjes kwijt. Al kan je die problemen ook tegenkomen met een game of programma dat je op dvd koopt.

Net als bij muziek koop je de drager én de licentie. En met die licenties nemen nogal wat uitgevers hun vrijheid. Bij heel wat moderne spellen moet je bijvoorbeeld op regelmatige tijdstippen inloggen op een server van de uitgever. En laat die uitgever nu al eens mensen durven verbannen … Hetzelfde probleem komt voor wanneer die uitgever failliet gaat, of zijn servers afsluit. Ook dan blijkt je spelletje niet meer te werken.

Een eigen huis, een zwaard dat blinkt in de zon

Het wordt nog iets gekker bij MMO’s. Bij de meeste van die online massaspelletjes betaal je een maandelijkse bijdrage om online met je vrienden te spelen, maar in nogal wat games kan je ook betalen voor in-game aankopen. Een zwaard, een outfit, een virtueel huisdier, … Het is allemaal te koop voor ‘echt’ geld.

Nu ben je dus geld aan het uitgeven aan virtuele voorwerpen. En wat je daarmee kan doen, hangt weer af van de licentievoorwaarden. In het momenteel superpopulaire Guild Wars 2 kan je perfect een vriend uit de nood helpen door hem een coole boog cadeau te doen. Terwijl dit in World of Warcraft bijvoorbeeld volledig uit den boze is. Maar vanuit het standpunt van een consument kan je een virtueel zwaard dus moeilijk vergelijken met een pot yoghurt die je koopt in de supermarkt.

Testaankoop

Er is momenteel namelijk nog geen echte wetgeving over je rechten in deze materie, weet Bart Van den Brande: “Dat zijn nu allemaal contractuele afspraken die in de EULA staan.”

Het algemene consumentenrecht geldt natuurlijk wel. “De uitgeverijen moeten de consument duidelijk informeren, ze mogen geen foute informatie verspreiden enzovoort,” zegt Van den Brande, “maar daarbuiten is er heel weinig wetgeving daaromtrent.

Je hebt dan ook nog eens het feit dat contracten in Amerika, waar de meeste speluitgevers zitten, heel anders werken dan bij ons. Wanneer je als gebruiker ontevreden bent, is het niet evident om uit te vinden welk recht er bevoegd is.” Bovendien is het bijzonder moeilijk om de consumentendienst van die Amerikaans bedrijven te bereiken.

Gaat er iets mis met een online spel waaraan je geld gespendeerd hebt, dan hoef je niet meteen compensatie te verwachten, zegt Van den Brande: “Als je in zo’n spel eigenaar bent van een voorwerp, dan heeft dat alleen waarde zolang dat spel er is. Als ik een auto heb, dan heeft die ook alleen maar waarde zolang er benzine is. Als dat platform wegvalt, betekent je eigendom niets meer.”

Nooit meer?

Betekent dit nu dat je nooit meer geld mag geven aan downloads of online entertainment? Zolang je geen fortuinen besteedt, en beseft dat je aankoop waarschijnlijk tijdelijk is, kan je met een gerust hart doorgaan.

Wanneer er ook echt een goede wetgeving zal komen, valt nog af te wachten. Bart Van den Brande: “Het probleem is gekend, en er wordt over nagedacht. Ik zou alvast niet verwachten dat je veel poten hebt om op te staan in een verhaal tegen een speluitgever of muziekaanbieder. De kans is klein dat je daar je gelijk gaat halen.”