Black Friday: een zegen of een vloek voor Belgische retailers?
Of je nu voor- of tegenstander van Black Friday bent, je kon er de voorbije dagen weer niet om heen. Welke (online) winkel je ook bezocht hebt, de Black Friday-deals werden je om de oren geslagen. De tijd dat het koopjesfestival slechts één dag duurt, is ook al jaren voorbij. Black Friday heet tegenwoordig ‘Black Week’, en veel retailers beginnen tot een week op voorhand al uit te pakken met kortingen. Als je denkt dat het na de vrijdag voorbij is, dan heb je het mis. De deals worden zonder enig probleem verlengd voor het weekend, en de maandag na Black Friday is het altijd Cyber Monday waarop veel winkels nog eens enkele nieuwe deals toevoegen aan het assortiment.
Voor consumenten zijn al die kortingsacties natuurlijk zeer prettig. Tijdens de Black Friday-periode kan je soms deals vinden die je je niet voor mogelijk houdt. Het is voor veel mensen het ideale moment geworden om de kerstcadeaus te beginnen kopen. Maar wat betekent het kortingsfestival voor Belgische retailers, zowel de grote als de kleine spelers? Genieten zij ook zo van de kortingen als wij, of is Black Friday voor hen letterlijk een zwarte dag?
Zwarte inkt
De roots van Black Friday liggen in de Verenigde Staten, waar het koopjesfestival al decennialang de dag na Thanksgiving georganiseerd wordt. Waar de naam precies vandaan komt, daar staan verschillende theorieën over. De meest gangbare is dat het verwijst naar zwarte inkt in de boekhouding. Naar Amerikaanse boekhoudtradities worden verliezen met rode inkt ingeschreven, en tijdens Black Friday zouden winkeliers dus zoveel verkopen dat ze eindelijk geen verlies meer draaien. Een andere verklaring is dat het woord ‘black’ verwijst naar de mensenmassa die het koopjesfestijn elk jaar op de been brengt en de straten dus letterlijk zwart van het volk zien. Voor meer achtergrondinformatie over het ontstaan van Black Friday verwijzen we je graag door naar dit artikel.
Door de intrede van grote Amerikaanse winkelketens in Europa geraakte Black Friday langzaam maar zeker ook bij ons ingeburgerd. In het begin was dat heel voorzichtig en bleef het vooral binnen de elektronicawereld. Maar tegenwoordig doet zowat elke winkel en elke sector mee met Black Friday. Het is dus een heel geforceerde en gecommercialiseerde traditie, maar dat kan je ook van andere ‘feestdagen’ zoals Valentijn en Halloween zeggen. Zelfs Kerstmis is meer en meer uitgegroeid tot een commercieel gebeuren.
Een hoogtepunt voor de e-commerce
Toch beleven we Black Friday lichtjes anders dan in de Verenigde Staten. Daar wordt de massa vooral gelokt naar de winkels zelf, al zullen retailers zich dit jaar ook wel hebben aangepast aan het coronavirus. In Europa was Black Friday al voor de coronapandemie grotendeels een online gebeuren. Dat het koopjesfestijn ook elk jaar aan populariteit wint, blijkt uit cijfers die fintechanalisten jaarlijks na afloop publiceren. Elk jaar worden de verkoop- en betaalrecords aan diggelen geslagen.
Dat illustreren de jaarlijkse cijfers van Wordline, ontwikkelaar van elektronische betaaloplossingen. Tijdens Black Friday 2019 werden in België meer dan 10 miljoen elektronische betalingen verricht. Dat houdt zowel betalingen met bankkaart in een fysieke winkel als een online verrichting in. Dat cijfer lag 25% hoger dan een gemiddelde vrijdag tijdens dat jaar, en was een absoluut hoogterecord voor België. Neem je enkel de online transacties, dan was er zelfs een stijging van 87% ten opzichte van een gewone vrijdag. Dit jaar zullen de cijfers ongetwijfeld beïnvloed zijn door het verplichte sluiten van de winkels, maar wij durven er geld op inzetten dat alle records voor e-commerce opnieuw zullen gebroken zijn.
Versterker van machtsverhoudingen
Black Friday lijkt een win-win situatie te zijn voor zowel koper als verkoper. Consumenten besparen heel wat uit op hun aankopen, en verkopers draaien meer omzet. Toch is het plaatje lang niet zo rooskleurig. Juist doordat Black Friday in onze streken vooral een feest van de e-commerce is, zorgt het voor een duidelijke spreidstand tussen grote en kleine handelaars. Grote handelaars hebben doorgaans veel meer middelen om een uitgebreide webshop uit te bouwen en deals te adverteren via hun socialmediakanalen. Het zijn daarom vooral gespecialiseerde online retailers zoals bol.com en Coolblue die gouden zaken doen tijdens het koopjesfestival. Veel meer dan kleinere, lokale handelaars die online nooit kunnen winnen tegen de grootmachten. UNIZO, de Belgische vereniging voor ondernemers, heeft Black Friday al meermaals ‘een strop’ voor kleine handelaars genoemd.
Ook voor consumenten is er een keerzijde aan de medaille. De deals die worden aangeboden ogen allemaal wel mooi, maar soms kan schijn bedriegen. Test Aankoop evalueerde tijdens de Black Friday-week meer dan 1000 promoties van verschillende retailers, en zag dat er soms creatief wordt omgesprongen met de kortingsacties. Klassieke trucs zijn het gevoelig verhogen van de verkoopprijs in november zodat de voorgestelde korting eigenlijk niet helemaal representatief is, het hanteren van de adviesprijs als referentieprijs of het doorrekenen van cashbacks in de korting. Sommige deals zijn zelfs ronduit vals, al is dit maar een heel kleine minderheid. Uiteindelijk was 65% van de onderzochte promoties wel gewoon eerlijk, en toonden retailers zich ook bereid hun deals aan te passen wanneer Test Aankoop hen op fouten wees.
Black Friday zal altijd voor- en tegenstanders hebben in onze maatschappij. Dit jaar heeft het evenement wel meer dan ooit aangetoond hoe cruciaal de rol van webshops binnen retail geworden is, en hoe ook kleinere retailers gedwongen worden mee te gaan in die trend. Deze evolutie zien we in de komende jaren enkel maar toenemen, en tijdens Black Friday zullen dan de winnaars en de verliezers geselecteerd worden. De consument scheidt mee het kaf van het koren met wat hij (of zij) koopt en vooral waar hij koopt.
