“Begin bij jezelf als je de typische kmo-cultuur van overwerken wil veranderen”

“Druk druk druk.” Veel kans dat je dit als antwoord krijgt op de simpele vraag: “Hoe is het?” Zeker in een kmo-land als België. Eurostat, het bureau voor statistiek van de Europese Unie, berekende eerder dit jaar dat Belgische zelfstandigen gemiddeld 53 uur per week werken. Daarmee laten ze alle andere Europese ondernemers achter zich waar het gemiddelde op 47 uur ligt. Het is wellicht geleden uit de tijd van Eddy Merckx dat een Belg zoveel voorsprong had. Toch is dit een wedstrijd die je beter niet wint.

Je bent Elon Musk niet

Uiteraard kent iedereen in zijn loopbaan wel eens piekmomenten waarin voor een kortere periode moet worden overgewerkt. Maar in een kmo-omgeving evolueert dit vaak naar een structurele druk op lange termijn. Uit een eigen bevraging bij meer dan 2.200 kmo-eigenaars, blijkt bijvoorbeeld dat 83% van die zelfstandigen toegeeft dat ze in het weekend doorwerken. Ook op officiële feestdagen (74%), religieuze feestdagen (76%), en als ze met verlof zijn (75%) blijft een grote meerderheid aan de slag. Dat er regelmatig in de media verschijnt dat succesvolle ondernemers zoals Elon Musk tot 100 uur per week werken, is natuurlijk ook niet goed voor de eigen moreel. Weinig tijd en veel werk is nooit goed voor je stressniveau.

Always on

Deze ‘altijd bezig’-cultuur is helaas goed ingeburgerd bij zelfstandigen. Voor sommigen is het zelf een statussymbool geworden. Maar het eist zijn tol op de mentale gezondheid van de ondernemer (en bijgevolg ook van de eventuele werknemers). In ons eigen Time to Transform-rapport geeft 60% ook toe dat de typische kmo-cultuur van overwerken ongezond is. Maar als je een taak moet afwerken, is dit voor een kmo vaak de enige optie. Delegeren of uitbesteden is niet altijd evident voor een kleine, vaak eenmansorganisatie. Daarom zien velen die ‘Always On’ – en dus het opofferen van hun vrije tijd – als vast onderdeel van het runnen van een bedrijf.

Digitaliseer

Het oprichten van Salesforce door Marc Benioff is tot op zekere hoogte het gevolg van wat hij vroeger thuis had gezien. Hoeveel petten zijn vader moest opzetten om een klein bedrijf te runnen en hoeveel ontelbare uren hij stak in gewoon het operationeel houden van zijn zaak. Zonder die ervaring had Marc nooit gezocht naar oplossingen die de businesstaken – zoals bij zijn vader eertijds – kunnen verlichten.

En hoeveel jonge ondernemers, net zoals de vader van Marc destijds, zijn er vandaag niet die tijdens de voetbaltraining of -wedstrijd van de kinderen, naast het veld of in de kantine snel mails zitten te beantwoorden? Of nog snel die offerte afmaken en een spreadsheet invullen op vakantie? ‘Snel’ is dan – sorry voor de woordspeling – snel een paar uur werk. Het kan ook anders: digitaliseer.

Bij digitale transformatie denken we vaak aan grote bedrijven. Aan productiehallen vol robots. Aan geautomatiseerde processen bij multinationals. Aan betaalapps van de grote banken waardoor je altijd en overal je betalingen – al dan niet contactloos – kan uitvoeren. Maar waarom zou je als kmo-eigenaar een aantal taken die jouw vrije tijd ’s avonds en in het weekend opsouperen, niet met de juiste tools en technologie kunnen uitvoeren? In veel minder tijd? Zonder de klanten in de kou te laten staan.

Want een gemiddelde zelfstandige besteedt vandaag 23% van zijn tijd aan klantenservice-taken, nog eens 19% aan administratie en boekhouding vraagt ook nog eens 17% van zijn tijd. Samen is dit 59% van de werkweek! Door technologie op de juiste manier in te zetten, kan veel van de tijd die deze (manuele) taken vragen, effectief worden teruggewonnen. Waardoor eigenaren zich kunnen concentreren op de meer strategische beslissingen.

Begin bij jezelf

Door op die manier tijd vrij te maken, kan je even weg van de dagelijkse beslommeringen en echt nadenken over wat je wil bereiken. En dan zie je misschien sneller dat je de verkeerde prioriteiten kiest.

Het is tegelijkertijd ook belangrijk om die mindset te delen met je werknemers. Laat hen weten dat ‘tijd vrijmaken’ wordt aangemoedigd. In plaats van een eenmalige teambuilding plannen sommige bedrijven tijd voor well-being in. Als ik naar de eigen onderneming kijk, zie ik dat medewerkers bijvoorbeeld een wellness-vergoeding krijgen en ze aangemoedigd worden om op regelmatige basis een activiteit te kiezen die verband houdt met welzijn. Dit kan van alles zijn: sport, een wellness massage, vrijwilligerswerk, meditatie of yoga. Je vindt zelfs een mindfulness-ruimte in ons kantoor te Amsterdam voor degenen die even nood hebben aan wat rust.

• Maak een overzicht van de taken die je perfect door technologie kan laten doen. Welke taken horen bij jouw rol en welke kunnen worden geautomatiseerd?
• Bepaal een aantal specifieke ‘ontspanningsmomenten’ voor elke maand. Die hoeven niet complex en duur te zijn. Het kan bijvoorbeeld op vrijdag een uur vroeger eindigen of een teamlunch op woensdag zijn.

Door je eigen balans op orde te krijgen en dat ook bij de medewerkers te stimuleren, is de kans driemaal zo groot dat ze gelukkig zijn op het werk. En dat leidt meestal tot een betere werkkwaliteit en een hogere productiviteit.

Dus als je bij het lezen nu denkt: “Ja, dit ben ik. Dit is zo herkenbaar”, maak je dan geen zorgen. Die cultuur van overwerken kan worden teruggedraaid. Maar die verandering moet bij jou beginnen.