13 december 2021 16:17

Wat is de blockchain: Tetris voor gevorderden

Cryptomunten zijn de technologiehype van 2021. Maar de technologie erachter is voor veel mensen nog onbekend terrein. Ga mee met ons op ontdekkingsreis in de magische wereld van de ‘blockchain’.

Nooit eerder hadden de mainstreammedia zo veel aandacht voor cryptomunten als tijdens 2021. De koers van de bekendste munt van allemaal, de Bitcoin, steeg voortdurend naar nieuwe recordhoogtes (al volgde meestal snel een harde realitycheck). Ook Elon Musk zorgde er met zijn gekke tweets over Dogecoin en de Bitcoin-escapades van wagenbedrijf Tesla voor dat er aan de keukentafel werd gesproken over cryptomunten. Toch blijft het voor Bitcoin en andere munten zoeken naar een breed maatschappelijk draagvlak om écht deel uit te maken van ons dagelijks leven.

Een belangrijke reden waarom cryptomunten zo moeten knokken voor waardering is dat veel mensen de complexe technologie erachter niet goed begrijpen. Achter elke cryptomunt schuilt een onzichtbaar netwerk dat een enorme omvang kent. Dat netwerk heet de ‘blockchain’. Als je nu op straat tien willekeurige mensen zou vragen wat blockchain is, dan zal je wellicht met grote ogen aangegaapt worden. Geen nood, na het lezen van dit stuk ben je een echte blockchainexpert.

Out of curiosity, I acquired some ascii hash strings called “Bitcoin, Ethereum & Doge”. That’s it.

As I’ve said before, don’t bet the farm on crypto! True value is building products & providing services to your fellow human beings, not money in any form.
— Elon Musk (@elonmusk) October 24, 2021

Elon Musk heeft met zijn tweets een grote invloed op de koers van cryptomunten.

Blockchain: spelen met blokken

De term blockchain klinkt complex, maar eigenlijk vertelt de term je al precies wat het is: een ellenlange keten van digitale blokken. Aan het begin van de blockchainketen staat het ‘Genesis’-blok. Elk blokje dat nadien de keten aanvult, zal ook gegevens (hash) van alle voorgaande blokken bevatten en daar haar eigen unieke gegevens aan toevoegen. Die gegevens moeten eerst nog door alle systemen (of ‘nodes’) die gekoppeld zijn aan de blockchain goedgekeurd worden. Omdat elk blokje gelinkt is aan vorige blokken, ontstaat op die manier een eindeloze keten.

Om dit te verduidelijken leggen we uit wat er nu precies gebeurt als je een Bitcoin koopt. Digitale munten zijn uiteraard anders dan fysieke euro’s die je in je portemonnee wegstopt; ze bestaan niet in tastbare vorm. Een Bitcoin is in feite niet meer dan een stuk code. Wanneer een transactie plaatsvindt, wordt de unieke code van de Bitcoin samen met gegevens over de transactie opgestuurd naar de blockchain. De blockchain maakt dan een nieuw blokje aan om de transactie te vereeuwigen. Na goedkeuring krijg je als eigenaar dan een code die linkt naar de blockchain en als bewijs geldt dat de data in het blok jouw rechtmatige eigendom is. Het transactieproces wordt in vaktermen met ‘mining’ aangeduid.

Er zijn vervolgens verschillende manieren om je codes te bewaren. De meeste mensen maken gebruik van mobiele tradingplatformen om cryptomunten te verhandelen. Bekende applicaties zijn Robinhood, Coinbase en Binance. Heb je toch graag iets tastbaars, dan kan je ervoor opteren om een zogenaamde ‘cryptowallet’ aan te kopen. Dit is een fysiek toestel dat eruitziet als een smartphone, maar eigenlijk dezelfde taak als een USB-stick vervult. Door QR-codes te scannen, zet je de codes van je cryptomunten over naar je cryptowallet. Omdat een cryptowallet tijdens dit proces geen verbinding via bluetooth of wifi hoeft te maken met je laptop of smartphone, is een cryptowallet zeer goed beveiligd tegen hackersaanvallen.

Lees hier meer over de technische werking van cryptowallets

NFT’s

Iedereen heeft het altijd wel over Bitcoin en cryptomunten, maar de toepassingsmogelijkheden voor blockchain blijven daar niet toe beperkt. Erg verwant aan cryptomunten is het principe van een NFT, of non-fungible token. Deze digitale token is tegenwoordig zeer populair om auteursrechtelijk beschermde werken online te verkopen. De NFT geldt in deze context als het bewijs van auteursrecht en maakt ook deel uit van een keten. Wanneer iemand het product aankoopt is hij rechtmatige eigenaar van de NFT, maar het auteursrecht blijft wel bij de oorspronkelijke auteur. Non-fungible tokens slagen erin om de complexe wereld van de blockchain te integreren met doodgewone (digitale) objecten. NFT-veilingen kunnen absurde bedragen opleveren; zo ging in november een tokencollectie voor meer dan 500 miljoen dollar over de digitale toonbanken. Al zat daar een verdacht reukje aan.

Worden NFT’s de toekomst van bezittingsrecht?

Smart contracts

Een andere blockchaintoepassing die we met mondjesmaat zien opduiken is smart contracts. Daarmee kan je bijvoorbeeld de verkoop van een huis digitaal organiseren. De verkoper plaatst de gegevens van het eigendomscertificaat onder een smart contract in een beveiligde omgeving. Van zodra de koper de afgesproken verkoopprijs heeft betaald en de bedenktermijn is verstreken, krijgt de koper een code die naar het smart contract in zijn bezit linkt.

Haven van Antwerpen

Laten we eens wat dichter bij huis kijken. In de haven van Antwerpen loopt al sinds 2017, toen de hype rond cryptomunten op een historisch laagtepunt zat, een interessant proefproject met blockchaintechnologie. De Antwerpse start-up T-Mining ontwikkelde een platform om het afhalen van containers te stroomlijnen. Dit was vroeger vaak een omslachtige procedure. De haven werkte met een pincodesysteem om te verzekeren dat chauffeurs de juiste container(s) ophalen op een terminal. Maar die code moest vaak over verschillende stations van de terminaluitbater tot bij de chauffeur geraken. Niet echt efficiënt, en bovendien is het ook niet zo veilig om gevoelige informatie via mail of sms te communiceren. Blockchain staat toe om die code pas te activeren op het moment dat de chauffeur de terminal bereikt of zelfs de pincode volledig weg te laten. Inmiddels is ook de haven van Rotterdam dit systeem beginnen implementeren.

Wie is verantwoordelijk voor de blockchain?

Het potentieel van blockchain is veel groter dan de nichetoepassingen die we vandaag al kennen. De technologie zou bijvoorbeeld ook van grote waarde kunnen zijn in de gezondheidszorg. Voorstanders van de technologie zijn er rotsvast van overtuigd dat blockchain de wereld gaat veranderen. Maar die veroveringstocht verloopt traag. Beleidsmakers staan nog eerder wantrouwig tegenover blockchain omdat er geen centrale organen zijn die de blockchain beheren. Er is geen partij die ter verantwoording kan geroepen worden wanneer er iets misgaat.

“Beleidsmakers staan nog eerder wantrouwig tegenover blockchain.”

Dit open en gedecentraliseerd systeem is juist wat blockchain zo revolutionair maakt. Iedereen die deel uitmaakt van een blockchain, heeft daar een gedeelde autoriteit over. Wanneer een nieuw blokje data zich aanbiedt, moet elke individuele node daarmee akkoord gaan. Deze werkwijze beschermt de blockchain tegen cybercriminaliteit. Als een onbetrouwbare partij toch toegang kan krijgen tot een blok, kan die niet prutsen met de data zonder medewerking van alle partijen. Blockchain verandert hoe we over technologie denken en een mentaliteitswijziging kost tijd.

Betalen met Bitcoin?

Een discussie die op dit moment in veel landen loopt en die de toekomt van blockchain mee zal bepalen is het wel of niet aanvaarden van cryptomunten als wettig betaalmiddel. Bitcoin zou dan op gelijke voet worden geplaatst als de euro of de Amerikaanse dollar. El Salvador is sinds september het eerste land ter wereld dat van Bitcoin een wettig betaalmiddel heeft gemaakt. De bevolking kant zich echter fel tegen deze beslissing. Turkije heeft langs de andere kant banken dan weer bij wet verboden handelstransacties met Bitcoin te legaliseren. Het illustreert hoe moeilijk het is voor cryptomunten om een maatschappelijk draagvlak te vinden.

Hoe is de situatie in België? Tot op heden is er nog geen wet die het gebruik van cryptomunten in een commerciële context verbiedt. Het aantal handelszaken in ons land dat al cryptomunten durft te aanvaarden is echter op één hand te tellen. Figuurlijk gesproken dan, want het zijn er ondertussen al wel enkele tientallen. De meeste zijn te vinden in Gent (17), gevolgd door Ieper (14), Antwerpen en Brugge (8). In totaal is dat nog niet één procent van alle handelszaken in België. Handelaars zijn dus ook eerder voorzichtig met het aanvaarden van cryptomunten. Dat is licht ironisch, want door de coronapandemie zijn we veel meer online gaan shoppen. We winkelen dus wel digitaal, maar digitaal betalen is nog een brug te ver. Een sluitend wettelijk kader blijkt dus op termijn nodig te zijn om de acceptatie te versnellen, maar dat staat net volledig haaks op de gedecentraliseerde filosofie achter de blockchain.