Welk OS kies je voor je tablet?

Op de multimediabeurs CES in januari werden niet minder dan honderd nieuwe tablets aangekondigd. Hoe moet je daaruit de juiste tablet kiezen? Tip: staar je niet blind op de hardware en kijk vooral naar het OS en de beschikbare apps.

iOS: de gevestigde waarde
De software die de iPad aandrijft, is nagenoeg dezelfde als het besturingssysteem van de iPhone: iOS, dat oorspronkelijk gewoon iPhone OS heette. Wellicht de grootste verdienste van Apple is dat ze uitgingen van het idee dat een OS voor een mobiel toestel geen afgeslankt desktopbesturingssysteem moet zijn, maar software die afgestemd is op een touchscreen.

Het resultaat is een OS dat heel strak in elkaar zit – sommige mensen zouden zeggen als een dwangbuis – maar dat wel bijzonder intuïtief werkt. Vanaf het begin lag de nadruk op de bediening via een multitouchscherm.

iOS wordt relatief vaak geüpdatet om nieuwe functies toe te voegen, af en toe als reactie op de concurrentie. Zo kreeg de software multitasking nadat steeds meer mensen Android aanprezen omdat dat wel meerdere applicaties tegelijkertijd kon draaien.

Ook de hotspotfunctie (alleen op de iPhone) is een antwoord op Android 2.2. Sinds 2007 heeft iOS meer dan dertig updates gekregen, waarvan het merendeel verbeteringen bevatte.

De basis van iOS is Darwin, de Unix-fundering waarop ook Mac OS X gebouwd is. Toch zijn er aardig wat verschillen tussen iOS en OS X, niet in het minst omdat het eerste gericht is op toestellen met ARM-chips en het laatste op klassieke x86-processors. Dat is ook meteen de reden waarom apps voor iOS niet altijd zomaar op een Mac werken.

Opvallend is wel dat Apple iOS steeds meer centraal zet. Het besturingssysteem heeft al de overstap gemaakt naar niet-mobiele toepassingen en drijft bijvoorbeeld de nieuwste editie van Apple TV aan.

Ook de nieuwe versie van Mac OS X (‘Lion’) zal iOS-achtige functies bevatten, zoals een scherm waar alle applicaties verzameld worden. Net zoals het hoofdscherm van een iPad.

App Store
Het echte geheim van iOS zijn echter de apps en de bijhorende App Store. Toch was iPhone OS aanvankelijk beperkt tot een handvol apps die Apple zelf meeleverde.

Van een App Store waar je nieuwe toepassingen kon downloaden, was helemaal geen sprake. Ondertussen is de App Store de succesvolste mobiele marktplaats geworden, met zo’n 300.000 beschikbare applicaties. Als het over tablets gaat, moet dat cijfer wel genuanceerd worden. Het aantal apps dat speciaal voor de iPad werd geschreven, is ‘beperkt’ tot 73.000. Nog altijd een enorme voorsprong op andere platforms.

De App Store is de enige officiële manier om apps op je tablet te krijgen, en alle toepassingen moeten eerst door Apple worden gekeurd. Die procedure zou in de toekomst helderder moeten worden, want er komt veel kritiek op de schijnbare willekeur over wat wel en wat niet kan.

En als Apple iets niet leuk vindt (Flash?) dan zul je het ook nooit zien opduiken op je iPad. Apple heeft wel sterke argumenten waarom ze strenge controle uitoefenen over apps. Zo is er nog nooit malware gespot in de App Store, terwijl Android wel al securityproblemen met apps ondervonden heeft.

Gelukkig is de controle niet absoluut: een app die uit de App Store wordt gehaald maar die je wel al hebt geïnstalleerd, kan Apple niet van je toestel wissen. Onder Android is dat wel mogelijk. Na het hacken van je iPad kun je ook officieuze apps installeren via alternatieve appwinkels zoals Cydia. Op het moment van schrijven was er nog geen hack voor iOS 4.3, al stonden hackers op het punt om er één wereldkundig te maken.

Android
Veel mensen denken dat Google met de ontwikkeling van Android startte toen Apple over de iPhone begon. Dat klopt niet helemaal, want het besturingssysteem is geboren uit een overname die Google al in 2005 deed. Android is een open besturingssysteem gebaseerd op een Linux-kernel.

De software is volledig gepubliceerd onder een open licentie, al zijn sommige onderdelen wel gesloten. Tablets die niet voldoen aan de richtlijnen van Google mogen bijvoorbeeld de Android Market, een gesloten app, niet aanbieden. Handige Harry’s ondervinden echter weinig problemen om zelf die gesloten apps toe te voegen, een proces dat sideloading heet.

Android is ontegensprekelijk een enorm succes bij smartphones, waar het ondertussen is uitgegroeid tot het belangrijkste besturingssysteem. Hetzelfde potentieel bestaat ook bij de tablet, al is de situatie daar toch wat anders. Pas met de nog niet gelanceerde versie 3.0 ‘Honeycomb’ is Android echt klaar voor tablets en hun grotere schermen.

Alle versies daarvoor zijn eigenlijk bedoeld voor smartphones en werden door fabrikanten getweakt om tabletvriendelijker te zijn. Echt een enorm probleem was dat niet, maar bijvoorbeeld op tablets met een 10 inchscherm konden menu’s heel hard uitgerekt worden.

Omdat Android heel goedkoop is, hebben heel wat merken de software omarmd. Nagenoeg alle iPad-concurrenten draaien een versie van dit besturingssysteem. Merk wel dat we schrijven ‘een versie van’. In tegenstelling tot iOS, waarvan in principe slechts één versie dominant is (al klopt dat ook weer niet helemaal), zijn er op dit moment minstens vijf Android-generaties in de markt.

Als koper moet je zeker in de gaten houden welke versie op een toestel draait, want sommige features zijn enkel beschikbaar bij latere Android-edities. Flash zal je bijvoorbeeld niet aan de praat krijgen op Android 1.6.

Nog even geduld
Wie in de komende maanden een Android-tablet overweegt, kan beter wachten op een Honeycomb-toestel. De software is nog niet klaar, al stemmen de eerste tests ons positief. De gebruikersinterface is grondig aangepast voor tablets, onder andere met een slimme (én mooie) manier om tussen actieve apps te schakelen.

Onder de motorkap is Honeycomb ook geoptimaliseerd voor dualcoreprocessors en grafische hardwareacceleratie. Liefhebbers van Chrome zullen ook blij zijn dat de Android-browser tabs kreeg en synchroniseert met zijn broer op de desktop.

Vrijheid, blijheid, dat is ongeveer het sterkste argument pro Android. Google baat de Android Market uit, maar het is zeker niet de enige plek waar je apps kunt vinden. Er zijn verschillende alternatieven zoals GetJar en SlideMe, en vergeet ook niet de ambitieuze nieuwkomer die Amazon lanceerde. Voorlopig bestaat die alleen in de VS, maar hij heeft wel het potentieel om uiteindelijk de grootste van allemaal te worden.

Door al die Android-appwinkels is het moeilijk om in te schatten hoeveel apps er zijn voor het platform, maar cijfers van Google suggereren dat Android niet ver achter iOS ligt qua aantallen. Zeker bij games zie je steeds vaker titels tegelijkertijd op iOS en Android verschijnen. Nuancering: echte tablet-apps zijn wel nog heel zeldzaam.

De wannabee: Windows 7
Misschien wel het markantste aspect van de tablethype is dat de grootste softwaremaker ter wereld nauwelijks meetelt. En eigenlijk is dat wel een beetje raar, want Microsoft heeft op zich het talent in huis om een goed mobiel tablet-OS te brouwen.

Wie daaraan twijfelt, moet maar kijken naar Windows Phone 7 – een totaal nieuwe start voor de smartphonesoftware van Microsoft en eentje die best mag gezien worden. Het lijkt er echter op dat Microsoft op dit moment vooral gelooft dat de extra touchfuncties van Windows 7 voldoende zijn.

Spijtig genoeg is dat niet zo: het idee van Windows op een tablet lijkt misschien leuk, tot je pakweg Word of Excel moet bedienen op een klein aanraakscherm. Bovendien kan Windows-compatibele hardware gewoon niet wedijveren met de batterijduur die mobiele platforms aangedreven door ARM- of Qualcomm-chips kunnen bieden.

Het lijkt wel alsof Microsoft deze ronde in de tabletoorlog wil overslaan. Misschien komt er wel iets nieuws uit de bus bij de presentatie van Windows 8, of misschien zal het bedrijf beslissen Windows Phone 7 uit te breiden richting tablets.

Daarop is het nog wel even wachten, al worden er al stappen in die richting gezet. Zo liet Microsoft zich ontvallen dat het sleutelt aan een versie van Windows die kan draaien op zuinige ARM-processors, die gebruikt worden in veel tablets en smartphones.

De geeky aspirant: MeeGo
MeeGo is het resultaat van het huwelijk tussen Nokia’s Maemo en Intels Moblin – twee Linux-distro’s voor mobiele toepassingen. Op dit moment is er welgeteld één tablet op basis van MeeGo: de WeTab.

Nokia zelf heeft geen MeeGo-tablet aangekondigd en nu ze recent beslist hebben om over te stappen naar Windows Phone 7 lijkt het erop dat de Finnen het besturingssysteem laten schieten. Toch is dat niet helemaal uitgeklaard, want als Nokia wil meespelen in de tabletmarkt, zal het niet kunnen wachten op Microsoft.

Het is afwachten of er nog veel MeeGo-apparaten gaan verschijnen. Desondanks is er veel interesse in het platform, wellicht dankzij lobbywerk van Intel. Onder andere Acer en Asus steunen het project en ook in de openbronwereld heeft MeeGo wat losgemaakt. Zo is MeeGo-code geïntegreerd in Suse Linux en Fedora.

De nobele onbekende: WebOS
Als er één besturingssysteem wel de kans heeft om de hond te zijn die met het been gaat lopen terwijl de twee anderen – iOS en Android – met elkaar vechten, dan is het wel WebOS. Ook dit besturingssysteem is gebaseerd op de Linux-kernel, maar is verder volledig gesloten. Oorspronkelijk werd het ontwikkeld door Palm, maar na een overname kwam het in handen van HP. Die hebben er ambitieuze plannen mee. In eerste instantie door het uitbrengen van de TouchPad, een wel zeer iPad-achtige tablet met een 9,7 inchscherm waarop WebOS 3.0 draait (oudere versies van WebOS dreven toestellen als de Palm Pre aan).

Een van de troeven van WebOS is dat het een heel knap systeem voor multitasking heeft dat helemaal afgestemd is op touchscreens. Elke actieve app verschijnt als een ‘kaart’; wisselen tussen apps gebeurt door horizontaal over het scherm te vegen. Sleur een vinger van onder naar boven over het scherm en de geopende app sluit af. Ook op gebied van gebruiksvriendelijkheid gooit WebOS hoge ogen.

De TouchPad maakt uitgebreid gebruik van de TouchStone-technologie van HP. Dat betekent twee dingen: opladen zonder een kabel (via inductie) en de mogelijkheid om met een snel gebaar data zoals foto’s of teksten van de tablet naar een smartphone over te zetten. Een soort snelle peer-to-peer-verbinding dus (Touchstone Touch-to-Share). Het zal ook niet verbazen dat WebOS 3.0 probleemloos een HP-printer draadloos kan aansturen.

Op dit moment heeft WebOS ongeveer vijfduizend apps, veel minder dan Android of iOS. Verwacht wel dat dit aantal sterk gaat stijgen. Zeker nu HP heeft aangekondigd dat WebOS niet alleen smartphones en tablets gaat aandrijven, maar vanaf 2012 ook wordt meegeleverd bij pc’s van dat merk.

Dat verhaal is nog wat vaag, WebOS zou boven op Windows komen te liggen. Maar voor ontwikkelaars is het toch een interessant gegeven. Vooral als die pc-versie van WebOS gewoon de apps van een tablet zou aankunnen.

De outsider: BlackBerry Tablet OS
In de buitenbaan vinden we ook het platform van Research in Motion, de makers van de BlackBerry-toestellen. Ook RIM wil iets doen met tablets, maar had te kampen met een OS dat stilaan toe was aan een serieuze opfrisbeurt. Het bedrijf besloot daarom iets nieuws te maken.

Alhoewel, nieuw? RIM nam de bouwers van het QNX Neutrino OS over en gebruikte die code om BlackBerry Tablet OS te schapen. QNX is wellicht geen bekende naam voor de doorsnee pc-kenner, maar dit besturingssysteem is al lang een gevestigde waarde voor ingebedde en industriële toepassingen, zoals in scada-systemen.

BlackBerry Tablet OS erft van zijn voorganger een aantal interessante eigenschappen, zoals ingebakken remote beheermogelijkheden en realtime-multitasking. Van dat laatste zagen we bijvoorbeeld een livedemo, waarbij een game en een 1.080p-videostroom in verkleinde vensters probleemloos bleven functioneren. Dit zou Android of iOS momenteel moeilijk kunnen evenaren.

Een andere troef is dat BlackBerry Tablet OS compatibel is met verschillende app-platforms. Naast Android 2.2-apps lust het Adobe Air-, Java- en oude BlackBerry-applicaties. De Android- en Java-apps draaien in een sandbox en zijn mogelijk gevirtualiseerd. De vraag is dan ook hoe soepel ze zullen draaien.