Wendbare organisaties innoveren

 
We zien dat wereld’s grootste taxibedrijf geen enkele wagen bezit (Uber) en dat de grootste accommodatie leverancier geen vastgoed heeft (Airbnb). Of wat denk u van NetFlix die ons films brengt zonder een cinema te hebben? IKEA combineert winkels met online verkoop en de webwinkel Coolblue opent stores. Supermarkt keten Le Clerc in Frankrijk heeft drive-in om via internet bestelde artikelen snel af te halen. Hoe innoveren zij eigenlijk? Hoe komen de bestaande bedrijven in beweging of worden ze ingehaald door nieuwe ondernemingen? Is het innovate or die, zoals menigeen zegt?
 
Grote bedrijven kampen met het innovatie vraagstuk, veel innovatie komt van start-ups en kleine ondernemingen terwijl enkele grote bedrijven (zoals BASF) beweren de meest innovatieve onderneming te zijn. Innovatie komt niet adhoc, maar is te organiseren en te leren, zeker in een groot bedrijf. Uit een McKinsey onderzoek van 2012 blijkt dat ambitie de grootste drijfveer achter innovatie is. Dat geldt zowel voor alle ondernemingen en dat geldt nog steeds. Maar ambitie en leiderschap is niet genoeg, er is meer nodig.

Leiderschap, geld en focus

Met charismatisch leiderschap worden piketpaaltjes geslagen en verdwijnen obstakels voor ontwikkelteams. Grote ondernemingen kunnen kapitaal investeren en risico nemen met nieuwe business modellen. Slim is om ‘seed money’ te reserveren voor innovatie, of ‘seed time’ zoals bij Google. Maar met alleen geld red je het niet, het gaat vooral om focus. Bij innovatieve kmo’s zit innovatie in de genen, veranderen is overleven voor hen. Grote bedrijven zouden hun innovatie tot KMO-omvang moeten brengen.

Organisatie en governance

Innovatie gaat niet vanzelf. De stroom van ideeën is nog wel op gang te brengen, maar goed selecteren en daarna transformeren tot succesvolle producten of diensten is lastig. Inrichting en ontwerpen van organisaties zijn daarbij van belang; governance en architectuur zijn voorwaarden voor focus en speelruimte. Vooral in grote bedrijven. Uit onderzoek van Prof. Steven De Haes van Universiteit Antwerpen blijkt dat structuur bieden de innovatie juist ondersteund, in plaats van belemmerd zoals menigeen denkt. Juist door een goede organisatie inrichting en een duidelijke governance structuur krijgt innovatie de ruimte die het verdient. Het gaat dan vooral om de afstemming tussen business strategie en IT strategie. De Chief Digital Officer zou daar een centrale rol in kunnen spelen.

Human Factor en creativiteit

Innovatie is mensenwerk. Innovatie ontstaat door contact met de buitenwereld; medewerkers dienen congressen te bezoeken of op andere manieren vernieuwende beelden op te doen. Samen innoveren met klanten, leveranciers en partners levert nieuwe inzichten en kennis op. Veel bedrijven hebben klantenteams of laten klanten nieuwe producten bedenken (bijvoorbeeld Lego). Innovatie is ook durven fouten te maken. Mark Field, de CEO van Ford, spreekt openlijk over fouten bij innovatie. Dat toont leiderschap en innovatiekracht.

Tempo

Bedrijven veranderen in het tempo dat bij hen past, maar ik vraag me af of ze daarmee niet ingehaald worden door de ontwikkelingen. AGFA Gevaert transformeert van klassiek filmrol bedrijf naar een digitale organisatie en doet dat met succes, Kodak heeft de boot gemist. De veranderingen gaan dermate snel dat alleen een zeer wendbare onderneming ze kan volgen. Bedrijven worden links en rechts ingehaald door nieuwe initiatieven en zullen slechts overleven als ze zelf ontwrichtend worden. Innovatie, governance, creativiteit en structuur gaan hierbij samen, vooral in grote ondernemingen.
 
We nodigen u uit om vandaag nog te starten met innovatie en wellicht is een event over de toekomstige digitale onderneming een goed startpunt. Guus de Mari is program manager aan Antwerp Management School